ريشه شناسي چند واژه كهن از گويش هاي ايراني

Etymology of some archaic words in Iranian dialects

ريشه شناسي واژگان گويشهاي مختلف ايراني هم به شناخت بيشتر ويژگيهاي آوايي اين گويشها كمك مي كند، هم به ريشه شناسي واژه هاي فارسي و ديگر زبانها و گويشهاي ايراني. گويشهاي ايراني گنجينه عظيمي از داده هاي زباني هستند كه مي تواند در زبانشناسي زبان‌هاي ايراني استفاده شود. اين مقاله به ريشه شناسي 12 واژه از گويش‌هاي مختلف ايراني مي پردازد. درمورد هر واژه پس از بررسي برابر يا همريشه واژه در ديگر گويش‌ها و زبان‌هاي ايراني، صورت ايراني باستان واژه بازسازي، و روند دگرگوني آوايي واژه از ايراني باستان به گويش‌هاي ايراني بررسي شده‌است. در ريشه شناسي واژه‌ها به‌ويژه بر تمايز بين صورت واژه در گويش‌هاي شمال غربي و جنوب غربي تاكيد شده. واژه هايي كه در اين مقاله از گويش‌هاي مختلف ايراني ريشه شناسي شده اند، شامل اين واژه ها هستند: arde/âla «كنار، پهلو، نيمه»؛ast/hast «خانه، حياط»؛ daha «داسه»؛ gwask/b?g «بزغاله، گوساله»؛ g?n «پستان دام»؛ jeven «هاون غلات»؛ j?x?n «خرمن»؛ kahra «بزغاله»؛ k?t? «سگ»؛ mâl «دام، چهارپا»؛ tâta «عمو»؛ xal «كج، خميده».

Etymology of the words in different Iranian dialects helps not only to better understand their phonology, but also it helps to the etymology of Persian and other Iranian languages and dialects. Iranian dialects are a rich source of linguistic data which could be used in the linguistics of Iranian languages. This paper deals with etymology of 12 archaic words from diverse Iranian dialects. For each word, after investigating the same word or its cognates in the other Iranian dialects and languages, its Old Iranian form has been reconstructed and its sound changes from Old Iranian up to Iranian dialects have been examined. The list of words examined in this paper are as follows: arde / âla»side, half«, hast / ast»house, yard«, daha»awn«, b?g / gwask»goat, calf«, g?n»udder«, jeven»grain mortar«, j?x?n»threshing-floor«, kahra»goat, kid«, k?t?»dog«, mâl»cattle, quadrupeds«, tâta»uncle«, xal»bent, crooked«.