تحليل ماتريس فضايي گسست توسعة منطقه‌اي در استان مركزي

Analysis of Spatial Matrix of Regional Development gGap in Markazi Province

امروزه، وجود نابرابری و گسست توسعة منطقه­ای دغدغة بسیاری از كشورهای درحال‌توسعه، مانند ایران است. تمركزگرایی، نابرابری در توزیع جمعیت، فعالیت و تغییرات ضریب برخورداری، از جمله عوامل و موانع برای رسیدن به توسعة منطقه­ای متوازن در كشور است. از این رو، بررسی و شناخت نواحی و شهرستان­های محروم برای تعیین اولویت­های برنامه­ریزی و ازبین‌بردن گسست توسعة منطقه­ای، اولین­گام در فرایند تصمیم­سازی به‌منظور محرومیت‌زدایی مناطق محروم است. لزوم رسیدن به توسعة منطقه­ای، وجود نگرش همه­‌جانبة اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، بر اساس شرایط محیطی و انسانی هر منطقه است. به‌طور كلی، هدف این مطالعه شناسایی شهرستان­های محروم و تحلیل، بررسی و شناخت علل نابرابری­های (گسست) موجود در شهرستان­های استان مركزی، بر اساس 14 شاخص اقتصادی، اجتماعی، درمانی و فرهنگی است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردی و توسعه­ای و روش بررسی، توصیفی - تحلیلی است. شیوة جمع­آوری آمار و اطلاعات (1390) به صورت اسنادی - كتابخانه­ای است. در این مطالعه برای تحلیل و سطح‌بندی گزینه­ها روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره به‌كار گرفته شده است. بر اساس نتایج مدل­هایHURWITZ ،Maxi max ، Maxi min و ELECTRE، و نشان‌دادن آن‌ها روی نقشه­های GIS، شهرستان­های اراك و ساوه به عنوان شهرستان­های برخوردار و شهرستان­های شازند، دلیجان و خمین از لحاظ شاخص­های مورد مطالعه، به عنوان شهرستان­های نیمه­برخوردار و شهرستان­های تفرش، محلات، زرندیه، آشتیان، و كمیجان به عنوان شهرستان­های محروم شناسایی شدند. به‌طور كلی، در استان مركزی دو منطقة مجزای توسعه شكل گرفته است. یكی به مركزیت اراك در قسمت جنوبی استان و دیگری در قسمت شمالی استان به مركزیت ساوه كه در حال رشد و توسعة شتابانند.    

Today, unequal regional development is concerned of many developing countries, such as Iran. Centralization, inequality in the distribution of population, activity and natural and human resources and inequality between the regions are including factors and obstacles to regional development in the country. Study the undeveloped cities and areas to set priorities for planning and eliminate the regional development gap is the first step in the process of decision-making for deprivation deprived areas. The regional comprehensive develop approach need economic, social and environmental factors base on human and environment conditions according to each region. The aim of this study is to identify undeveloped county and analysis to investigate the causes of inequalities (gap) in the Makazi counties, according to 14 indicators of economic, social, health and cultural. The research is based on objective, practical resaerch and method of paper is descriptive-analytical. Collecting method for data (1390) is a library (documentary method). In this study for analysis and ranking of counties is used multi-criteria decision method. Based on the results of the models HURWITZ, Maxi max, Maxi min, ELECTRE and show it on a map in GIS; Arak and Saveh are developed, Sazand, Delijan and Khomain are developing and Tafresh, Mhalat, Zarandiyeh, Ashtian and Komijan are developed counties. In general, in the Markazi province formed two separate regions. One is in the southern part of the province (Markazi) and the other in the northern part of the province of Arak (Saveh).