ترديدهاي بنيادين در معيارهاي شناخت كنايه

Fundamental Doubts about the Criteria of Allusion Identification

در كتاب هاي بلاغت براي شناخت كنايه پنج معيار ارايه شده است. موضوع اين پژوهش بررسي درستي و كارآيي معيارهاي چهارم و پنجم است كه در شناخت و تعريف كنايه ابهام و آشفتگي آفريده اند و موجب ناسازگاري تعاريف كنايه با ماهيت كنايات شده اند. درباره درستي و كارآيي معيار چهارم بايد گفت كنايه در واژه و تركيب شكل نمي گيرد؛ زيرا دربردارنده تصوير مركبي است كه به‌‌ضرورت در گزاره كنايي شكل مي گيرد و از معناي اوليه داراي مصداقي بيروني يا مصداقي خيالي برخوردار مي شود و سپس زمينه تداعي لازم معنا را فراهم مي كند؛ درنتيجه، ازآنجاكه كنايه در جمله شكل مي گيرد، بايد آن را گزاره كنايي گفت. درباره درستي و كارآيي معيار پنجم بايد گفت معناي حقيقي همه گزاره هاي كنايي، بنابر ماهيت شيوه هاي تصويرسازي زباني، هميشه در واقعيت بيروني تحقق‌يافتني نيستند و هميشه مصداق بيروني و عيني ندارند. بنابراين معناي اوليه كنايه گاه مصداق بيروني و گاه مصداق خيالي دارد. درهرحال، اين معناي اوليه، فراخواننده مدلول هاي معنايي هم‌نشين خود است و گذر به ملازم معنا را ممكن مي كند. بنابراين برمبناي ماهيت معناي اوليه، گزاره هاي كنايي را مي توان به سه گروه تقسيم كرد: گروه اول، گزاره هاي كنايي تصويري كه معناي اوليه و لازم معنايشان قابليت تحقق در واقعيت بيروني را دارد و لازم معنايشان بر معنايي داراي مصداق عيني دلالت مي كند؛ گروه دوم، گزاره هاي كنايي خيالي كه معناي اوليه شان مصداق خيالي دارد و لازم معنايشان بر مفهومي انتزاعي دلالت مي كند؛ گروه سوم، گزاره هاي كنايي شعري كه داراي صورخيال مجاز، تشبيه و استعاره هستند و معناي اوليه شان پس‌از كشف مجازها و استعارات ممكن است قابليت تحقق در واقعيت بيروني يا تحقق در خيال را داشته باشد و لازم معنايشان نيز ممكن است بر مصداقي عيني يا مفهومي انتزاعي دلالت كند.

Rhetoricians have introduced five criteria for the identification of allusion. The aim of this study is to verify the fourth and fifth criteria and to examine their efficiency since they have caused obscurity and confusion in recognition and identification of allusions and created inconsistency between the definitions and the nature of allusions. Regarding the correctness and effectiveness of the fifth criterion, it can be said that allusion is not realized in the form of words or compound words since it involves a compound image that is essentially embodied in an allusive proposition. This proposition enjoys a prime meaning with an actual or imaginary instance and hence it paves the way for the connotative meaning. Allusions, therefore, should be called allusive propositions. Regarding the efficiency and correctness of the fifth criterion, it can be argued that due to the imaginary and pictorial nature of allusion, its surface or prime meaning cannot always be realized in external world. Therefore, the prime meaning of allusion has sometimes an external instance and sometimes an imaginary one. Hence, according to the nature of prime meaning it could be said that there are three kinds of allusive propositions: pictorial allusive propositions whose prime and connotative meanings are realizable in the external world; imaginary allusive propositions whose prime and connotative meanings are imaginable or recognizable in imaginary world; and poetic allusive propositions which contain metonymy, simile and metaphor and their prime meaning is realizable after uncovering the metonymies and metaphors. The prime and connotative meanings of this kind are realizable in the external world or imaginary world.