قطب مجازي زبان نثر صوفيه با تكيه بر مقالات شمس ‌تبريزي

Metonymic Pole of Sufi Prose Language with Emphasis on Shams-e- Tabrizi’s Essays

درميان كتاب‌هاي به‌جامانده از نثر صوفيه، نثر مقالاتِ شمس تبريزي از كيفيتي خاص برخوردار است. زبان ويژه مقالات و حساسيتي كه شمس در جاي‌جاي مقالات درباره زبان از خود نشان مي‌دهد باعث شده است شاهد ديالكتيكي ميان ساخت و معناي زبان باشيم كه نتيجه آن شكل‌گيري نثري پيشرو نسبت به نثر هم‌عصران اوست. درميان كاركردهاي مختلف زبان شمس، كاركرد مجازي نثر از اهميتي ويژه برخوردار است كه آن را بايد يكي از كاركردهاي اصلي در گسترش مفاهيم زباني مقالات به‌حساب آورد. ازاين‌رو، با توجه به نيازي كه درباب بررسي ساختار مقالات به چشم مي‌خورد، اين مقاله با رويكردي فرماليستي به كاركرد مجازي زبان پرداخته و دراين‌راه از نظريات رومن ياكوبسن درخصوص قطب استعاري و مجازي زبان بيشترين بهره را گرفته است. ياكوبسن با پذيرفتن نظريه سوسور درباره قراردادي‌بودن زبان و پذيرفتن دو محور جانشيني و هم‌نشيني در زبان، اين موضوع را اضافه مي‌كند كه مجاز مرسل ازخلال رابطه مجاورت و محور هم‌نشيني كلمات، و استعاره ازخلال رابطه شباهت در محور جانشيني زبان صورت مي‌بندد. او همچنين معتقد است كه نثر از منشي مجازي درمقابل شعر كه منشي استعاري دارد برخوردار است. با بررسي مقالات نيز مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه نثر مقالات در قسمت‌هايي كه قصد ارايه مفهومي خاص و ويژه دركار بوده از منشي مجازي درجهت ارايه مضمون سود برده است.

Among extant books of Sufis prose, the prose of Maqalat-e Shams-e Tabrizi has high and particular qualities. Its special language and the sensitivity that Shams shows in every point of his Maqalat regarding language makes us observe the dialectic between structure and meaning of language which is the results of forming a progressive prose compared to the prose of his contemporaries. Among the different functions of Shams’ language, metonymic function of prose has a special importance in Maqalat. Therefore, in order to discuss the form of Maqalat, in this article the metonymic language function is discussed, and in this way the theory of Roman Jakobson about metaphoric and metonymic pole of language has been used very much. Jakobson by accepting the theory of Saussure about the arbitrary aspects of language and also admitting two axes of replacing and companionship in language, adds that metonymy is formed by the relationship of proximity and companionship of words, but metaphor from the relationship of similarity in the replacement axis in language. By studying Maqalat we may conclude that its prose has used metonymy to present particular and special concepts.