حق دسترسي به داروهاي اساسي در چارچوب موافقت نامه تريپس و چالش حمايت از حق بين المللي بشر بر سلامت

اگرچه در اسناد بين المللي حقوق بشري به طور صريح به حق دسترسي به داروهاي اساسي و حيات بخش به عنوان «حقي بشري» اشاره نشده است، اين حق، يكي از حقوق بنياديني به شمار مي رود كه در نظام بين المللي حقوق بشر براي تحقق حق بر بهره مندي از سلامت جسمي و رواني مطلوب، ضرورت دارد. يكي از مهم ترين مسائل مرتبط با دسترسي به دارو، بحث حمايت بين المللي از ابداعات دارويي و تعارض احتمالي ميان اين نظام با نظام بين المللي حقوق بشر است. در موافقت نامه تريپس براي حل اين تعارض، انعطاف هايي پيش بيني شده است كه دولت ها مي توانند با توسل به آن ها از بروز اين تعارضات جلوگيري كنند. با تصويب اعلاميه دوحه و صدور تصميم شوراي تريپس درمورد اجراي مفاد بند 6 اين اعلاميه، چارچوب جديدي براي مجوزهاي اجباري ايجاد شده است. محور اصلي اين پژوهش اين است كه آيا وجود وضعيت هاي فوق العاده ملي مي تواند عذري موجه براي دولت ها جهت عدول از رعايت مقررات بين المللي راجع به حمايت از ابداعات دارويي باشد يا خير. موافقت نامه تريپس با پيش بيني امكان استفاده هاي ديگر از امتيازنامه هاي ثبت ابداعات دارويي بدون رضايت صاحب آن، به صورتي غيرمستقيم، راه را براي اعضاي سازمان جهاني تجارت، جهت عدول از رعايت مقررات اين موافقت نامه در موارد حادث شدن وضعيت بحراني و اضطراري در حوزه بهداشت عمومي باز گذاشته است.