پارامترهاي رشد جمعيت بيد گوجه‏فرنگي Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae) در شرايط مزرعه در منطقه خسروشاه استان آذربايجان شرقي

Population growth parameters of tomato leaf miner, Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae) at field condition in Khosrowshah region, East Azarbaijan province

پروانه مينوز يا بيد گوجه فرنگي Tuta absoluta (Meyrick) يكي از مهم‌ترين آفات گوجه ‌فرنگي مي باشد كه پس از ورود به ايران به سرعت در مناطق مختلف كشور انتشار يافته است. در اين تحقيق زيست شناسي اين آفت در مزرعه گوجه فرنگي در منطقه خسروشاه استان آذربايجان شرقي در سال 1393 بررسي و پارامترهاي رشد جمعيت آن محاسبه شد. براي اين منظور قفس هاي برگ روي برگچه‏هاي گوجه ‏فرنگي رقم Super Strain B نصب شد و تعداد 55 عدد تخم هم سن بيد گوجه‏ فرنگي به تفكيك روي برگچه ها قرار داده شدند. با بازديدهاي روزانه، طول دوره‌ي تفريخ تخم، تلفات و طول دوره‌ي رشدي لارو و شفيره ثبت شد. همچنين پس از ظهور حشرات كامل، هر روز تعداد تخم هاي گذاشته شده توسط حشرات كامل ماده ثبت شد. نتايج نشان داد كه 54/74 درصد از تخم ها تبديل به حشره كامل شدند و نسبت جنسي 97/60 درصد بود. بيشترين تلفات (46/25 درصد) در مرحله‌ي زيستي تخم اتفاق افتاد. ميانگين طول مدت زمان تفريخ تخم، طول دوره‌ي رشدي لارو و شفيره به ترتيب 08/0 ± 37/4، 07/0 ± 78/10 و 06/0 ± 7 روز بوده و بيد گوجه فرنگي يك نسل خود (از مرحله تخم تا توليد اولين تخم) را روي گياه گوجه‌فرنگي در منطقه خسروشاه در مدت زمان 06/0 ± 08/23 روز تكميل كرد. تجزيه و تحليل داده ها به روش جدول زندگي دو جنسي سني- مرحله‌ي زيستي، انجام شد و مقدار نرخ ذاتي افزايش جمعيت 005/0 ± 141/0 بر روز، نرخ متناهي افزايش جمعيت 006/0 ± 15/1 بر روز و نرخ خالص توليد مثل 63/6 ± 72/43 عدد در هر نسل به دست آمد.

Tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) is one of the most important pests of tomato which rapidly spread into most areas of Iran after its entrance to the country. Biology of the pest was studied and its population growth parameters were calculated at a tomato field condition in Khosrowshah region, East Azarbaijan province of Iran in 2014. Leaf cages were installed on Super Strain B tomato variety and 55 eggs were placed separately. Eggs were observed daily for hatching. Larvae and pupae mortality and development were also recorded daily. After adult emergence, number of eggs laid by adult females was recorded per day till they died. Survival rate of T. absoluta from egg to adult was 74.54% with sex ratio of 60.97 percent. The most mortality (25.46%) occurred at the egg stage. The average duration of hatching eggs, and larvae and pupae developmental periods were 4.37 ± 0.08, 10.78 ± 0.07 and 7 ± 0.06 days, respectively. The tomato leaf miner completed a generation (from egg to producing the first egg) on tomato during 23.08 ± 0.06 days. The data was analyzed according to the age-stage, two-sex life table. The intrinsic rate of increase was 0.141 ± 0.005 day-1, finite rate of increase was 1.15 ± 0.006 day-1 and net reproductive rate was 43.72 ± 6.63 offsprings/generation.