ارايه الگويي براي استقرار منطقي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني

Provide a model for logical establish of fire stations

ارايه الگويي براي استقرار منطقي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني (نمونه موردي: شهر تبريز) ابوالقاسم تقي‌زاده فانيد1، محمدعلي سالكي ملكي2، بهزاد رنجبرنيا3، معصومه قاسمي خويي4 1. استاديار گروه پژوهش‌هاي جغرافيايي دانشگاه تبريز، تبريز، ايران. 2. نويسنده مسيول: كارشناس ارشد برنامه‌ريزي شهري، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران. Email:salekimaleki@gmail.com 3. دانشجوي دكتراي برنامه‌ريزي شهري، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران. 4. كارشناس ارشد برنامه‌ريزي شهري، دانشگاه تبريز، تبريز، ايران. دريافت: 17/3/93 پذيرش: 25/1/94 چكيده مقدمه: ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني از جمله مراكز مهم و حياتي خدمات‌رساني در شهرها در حين بحران و بعد از بحران هستند. بديهي است خدمات‌رساني به موقع ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني بيش از هر چيز مستلزم استقرار آنها در مكان‌ها و محدوده‌هاي مناسب است تا آتش‌نشانان بتوانند در كمترين زمان و بدون هيچ مانع و محدوديت محيط شهري و نيز بروز كمترين آثار منفي بر زندگي ساكنان شهر به محل حادثه برسند و اقدامات لازم را انجام دهند. روش: در اين مقاله با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و بهره‌گيري از روش تحليل شبكه و مدل AHP در محيط GIS، توزيع فضايي، مكان استقرار و شعاع عملكرد ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني موجود شهر تبريز تحليل و بررسي و ايستگاه‌هاي جديد مكان‌يابي شدند. يافته‌ها: نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه شهر تبريز از نظر تعداد و پراكندگي ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني با كمبود روبه‌روست و الگوي پراكنش اين ايستگاه‌ها با توسعه و تراكم شهر متناسب نيست. اين ايستگاه‌ها حدود 60 درصد از محدوده ساخته شده شهر و 30 درصد محدوده قانوني شهر را تحت پوشش قرار مي‌دهند. نتيجه‌گيري: با توجه به اولويت‌بندي‌هاي صورت گرفته اين نتيجه به دست مي‌آيد كه مركز تجاري شهر، بافت فرسوده و حاشيه‌نشين و محلات پرتراكم شهر جز مناطق با اولويت اول قرار دارند. همچنين مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه استفاده توامان از مدل AHP و روش تحليل شبكه در محيط GIS مي‌تواند الگوي مناسبي براي مكان‌يابي و اولويت‌بندي احداث ايستگاه‌هاي آتش‌نشاني در شهرهاي مختلف باشد. كلمات كليدي: مكان‌يابي، ايستگاه آتش‌نشاني، AHP، تحليل شبكه، GIS.

Provide a model for logical establish of fire stations (Case study: Tabriz) Abolghasem Taghizadeh Fanid, Department of Geographical Research, Tabriz University, Tabriz, Iran Corresponding author: Mohammad Ali Saleki Maleki, MA in Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran Email: salekimaleki@gmail.com Behzad Ranjbar nia, PhD student in urban planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran Masoumeh Ghasemi Khoei: MA in Geography and Urban Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran Received: May 24, 2015 Accepted: April 17, 2015 Abstract Background: Fire stations are examples of important and vital serving centers in cities during and after crisis. It is obvious that on time services of fire stations depend on locating at suitable places in order to enable firefighters to reach the scene and take necessary measures in less time without any constraints of urban environment and least negative impact on the lives of residents. Methods: In this paper, location and function of fire stations in Tabriz city has been analyzed and new stations were located using method of descriptive-analysis, network analysis, AHP model, GIS, spatial distribution. Results: The results show that Tabriz is facing a shortage in the number and distribution of fire stations and the distribution pattern of these stations do not fit in with the development and density of city. These stations cover only 60% of built area of the city and 30 percent of legal limits. Conclusions: According to the priorities, this result is achieved that the commercial center of the city, worn texture and marginalized communities and populated areas are among the areas with the highest priority. Also, it concluded that the combined use of AHP model and network analysis in GIS can be a suitable model for the fire stations locating and prioritizing in different cities. Keywords: Site selecting, Fire stations, AHP, Network analysis, GIS.