بررسي ويژگي‌هاي كالبدي و اثرگذاري آن بر سرزندگي و زيست‌پذيري محله‌هاي قديم شهري نمونه‌موردي محله سنبلستان اصفهان

The Evaluation of Physical Features and their Impact on the Liveliness and Viability of City’s Old Neighborhoods (Case study: Sonbolestan neighborhood in Isfahan)

كيفيت محيط زندگي يكي از عوامل موثر بر دلبستگي انسان به محيط است. محيط‌هاي بي‌كيفيت، خالي از جمعيت گشته و به‌تبع آن، سرزندگي و زيست‌پذيري آنها دست‌خوش تغيراتي خواهد شد. شهرگرايي جديد درتلاش است تعادلي مناسب بين جنبه‌هاي اجتماعي، محيطي و مكاني برقرار كند و از اين ديدگاه، يكي از عناصر مهمي كه به‌عنوان يك واحد زندگي شهري ايفاي نقش مي‌كند، محله است. در سال‌هاي اخير براثر حاكميت تفكر بازاري بر محيط شهرها، فضاهاي مسكونيِ بافت‌هاي قديم به‌راحتي در مسير سوداگري قرارگرفته اند. مداخلات كالبدي نامناسب از سرزندگي و زيست‌پذيري بافت‌هاي قديمي كاسته و حاصلِ چنين حالتي، ايجاد محلاتي ناامن و ناسالم‌اند كه كيفيتي مناسب براي زندگي ندارند و از انسجامِ اندكي برخوردارند. بنابر آنچه بيان شد، هدف اين پژوهش بررسي ويژگي‌هاي كالبدي محله سنبلستان، شناخت وضعيت سرزندگي و زيست‌پذيريِ اقتصادي، اجتماعي، زيست‌محيطي و فرهنگي در اين محله و درنهايت، ميزان اثرگذاريِ شاخص‌هاي كالبدي بر سرزندگي و زيست‌پذيري آن است. مهم ترين سوالي كه مطرح است، چگونگي ميزان تناسب ويژگي‌هاي كالبدي و اثرگذاري‌اش بر سرزندگي، زيست‌پذيري و احساس تعلق محله‌اي است. باتوجه‌به مولفه‌هايي كه در اين پژوهش بررسي مي‌شوند، رويكرد حاكم بر آن توصيفي- تحليلي است. همچنين با به‌كارگيري روش كمّي، جامعه آماري پژوهش، ساكنان محله سنبلستان در سال 1392 است كه ازطريق پرسش‌نامه نظرات آنها سنجش شده است. از مدل معادلات ساختاري براي درك ارتباط بين شاخص‌ها بهره گرفته شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، شاخص هاي كالبدي روي سرزندگي اقتصادي و فرهنگي اثرگذار بوده ولي ارتباط معناداري بين شاخص‌هاي كالبدي با سرزندگي اجتماعي و زيست‌محيطي در محله يادشده وجود ندارد. سرزندگي اقتصادي، مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر دل‌بستگي ساكنان و دليل اقامت آنها در اين محله است.

Quality of life is one of the influential factors in the sense of attachment to the environment. Low-quality environments are susceptible to lose their liveliness and viability and, consequently, their users and residents. New urbanism seeks equilibrium between social, environmental and local aspects of life and, from this perspective, one of the important factors which plays a role as a unit of urban life is neighborhood. In recent years, due to the dominance of market-driven approaches in cities, old urban areas have become the object of speculation. Inefficient physical interventions have reduced the liveliness and viability of old urban fabrics. This leads to the generation of low-quality environments in which lack of safety, loss of health and cohesion are the main characteristics. The aim of this research is to investigate the physical features of Sonbolestan neighborhood in Isfahan as well as gain knowledge about the condition of economic, social, cultural and environmental liveliness and viability in this neighborhood and, finally, evaluate how much these physical features influence the liveliness and viability of Sonbolestan. In this research, descriptive-analytical and quantitative methods have been used. Statistic community includes residents of Sonbolestan neighborhood and “structural equations” model is used for the analysis of the connected factors. Research findings demonstrate that economic liveliness is the most important physical factor in Sonbolestan whereas there was no significant relationship between physical indicators and social and environmental viability. Economic liveliness was the most important factor influencing residents’ attachment in Sonbolestan neighborhood.