تحليل تاريخي علل باداشت و تبعيد ايرانيان توسط متفقين در دوره اشغال : شهريور 1320 شهريور 1324

متفقين (انگلستان و شوروي)، پس از تمهيدات لازم و با دستاويز حضور و فعاليت آلماني هاي مقيم ايران بر ضد متفقين، در 3 شهريور 1320 ايران را اشغال و رضاشاه را وادار به استعفا و تبعيد از ايران كردند و در مرحله بعد، اقدام به ايجاد دولت دست نشانده و تحميل پيمان اتحاد سه گانه كردند. آن دو كشور اندكي پس از اشغال ايران اقدام به بازداشت ايرانيان از اقشار گوناگون و ايجاد بازداشتگاه در درون قلمرو حاكميت دولت ايران در شهرهاي اراك، تهران و رشت كردند. بخشي از ايرانيان را نيز از اوطان خود به شهرهاي ديگر تبعيد كردند. هر دو اقدام در تناقض آشكار با پيمان اتحاد ايران با متفقين و ناقض حق حاكميت ايران بود. علت ظاهري بازداشت ها و تبعيدها همكاري و تمايل افراد مذكور به آلماني ها با عنوان ستون پنجم بود كه گرچه در مورد عده كمي صدق مي كرد، ولي علل اصلي آن جلوگيري از انتخاب رجال مخالف انگليس و شوروي و مخالفان اشغال به نمايندگي دوره چهاردهم مجلس شوراي ملي، تهديد و جلوگيري از اقدامات مخالفت آميز اصحاب مطبوعات، مليون و نظاميان و برخورد با مخالفان قديم و جديد سياست هاي انگليس و شوروي در ايران بود. همچنين بخشي از پرسنل وزارت راه و راه آهن را كه به برخي اطلاعات جنگ جهاني دوم مثل ميزان و نوع محمولات نظامي و تداركاتي متفقين، مسيرها و گذرگاه هاي سوق الجيشي دسترسي داشتند، بازداشت كردند. اين مقاله درصدد است تا با بهره گيري از اسناد تاريخي و خاطراتِ افراد بازداشت و تبعيدشده به بازنمايي چگونگي بازداشت و محيط بازداشت گاه ها و علل ظاهري و واقعي بازداشت ها و تبعيدها بپردازد..