چارچوب يكپارچۀ توسعۀ درون‌زاي منطقه‌اي در ايران

Integrated Regional Endogenous Development Framework in Iran

بسیاری از پژوهشگران به موضوع شناسایی و چگونگی اثرگذاری نیروهای محرك و بسترساز توسعۀ درون­زا توجه كرده­اند؛ موضوعی كه تاكنون بحث­برانگیز بوده است. كاستی رهیافت­های رایج در پاسخگویی به چگونگی دستیابی منطقه به توسعۀ درون­زا، ناشی از پرداختن به موضوع از دریچۀ ِانتظامی خاص، یكسان فرض كردن میزان اثرگذاری نیروهای محرك شناسایی‌شده بر توسعۀ درون­زا در سطح منطقه و بی­توجهی به نقش متغیرهای مداخله­گر در تدوین روابط سببی از یك ­سو و ناممكن بودن تعمیم مدل­های مرسوم به كلیۀ بسترها از سوی دیگر، بوده است. این مطالعه با هدف پاسخ به كاستی­های یادشده و شناسایی نیروهای محرك و بسترسازِ خاص مناطق ایران در پیِ تدوین مدل نظری«توسعۀ درون­زای منطقه­ای ایران»، است. با تعیین این دستور كار برای پژوهش، پس از ارائۀ تعاریف مختلف در زمینۀ توسعۀ­ درون­زای منطقه­ای به‌عنوان متغیر وابستۀ پنهان و شناسایی نیروهای محرك بسترساز به‌عنوان متغیرهای مستقلِ پنهان به روش مطالعۀ اسنادی، نمایه­ها یا متغیرهای آشكار انتخاب شده و از طریق اندازه­گیری روابط سببی با روش تحلیل مسیر، ضریب اهمیت اثرگذاری نیروها در بستر ایران تعیین خواهد شد. نتایج پژوهش نشان داد كه براساس مقادیر شاخص­های برازندگی به‌دست‌آمده، ساختار كلی مدل پژوهشی مناسب است و پنج عامل نهادی، رهبری، كارآفرینی و نوآوری، موهبت منابع و تناسب بازار در حدود 63 درصد از واریانس توسعۀ درون­زای منطقه­ای را بیان می­كنند. طبقه­بندی JEL:E02,J68,O18

Researches in exploring of driving forces of regional endogenous development, concentrate on subjects which have been so controversial. Regional endogenous development (RED), together with other core regional development concepts, is usually focused on the sub-national regional development process of the home country. This paper attempts to conceptualize and examine regional endogenous development model for Iran’s regions. The work presented here contributes to the design of a regional endogenous model which is tested in Iran by assessing the domestic forces and drivers of development based in 30 Iranian regions. The paper introduces a conceptual model for the study and then develops and tests the model with data for the primary regions of Iran. Large and positive correlation is found between measures of latent and explanatory independent and dependent variables in the regional endogenous model. Specifically it is found that such endogenous factors as institution, human capital, entrepreneurship, leadership, innovation and resource endowment are critical driving force for achieving increased regional productivity and thus tailoring of polices to support regional endogenous development and growth. JEL: E02, J68, O18