زمين‌شيمي، سنگ‌زايش و جايگاه زمين‌ساختي سنگ‌هاي آتشفشاني و نفوذي در محدوده ذخاير مس پورفيري درآلو و سرمشك، جنوب كمربند مس كرمان، ايران

كمان ماگمايي سنوزوييك اروميه- دختر، ميزبان اصلي ذخاير مس± موليبدن± طلاي نوع پورفيري در ايران است. تمركز اصلي اين ذخاير، در بخش جنوبي اين كمان رخ داده است كه با نام كمربند مس كرمان شناخته مي‌شود. محدوده‌هاي اكتشافي درآلو و سرمشك در بخش جنوبي كمربند كرمان و در امتداد يك پهنه گسلي با روند شمال ‌باختر- جنوب ‌خاور با طول 10 كيلومتر و عرض 0.5تا 1 كيلومتر قرار گرفته‌اند. در اين دو محدوده، روانه‌هاي گدازه آندزيتي- بازالتي و بازالتي و نيز سنگ‌هاي آذرآواري ائوسن، مورد هجوم توده‌هاي نفوذي گرانوديوريتي گرانولار ائوسن پاياني- اليگوسن و توده‌هاي توناليتي- گرانوديوريتي پورفيري ميوسن قرار گرفته‌اند. همه اين واحدها توسط دايك‌هاي پس از كاني‌سازي با تركيب دياباز، آندزيت و ريوليت قطع شده‌اند. هر دو نوع سنگ‌هاي آتشفشاني و نفوذي، گرايش زمين‌شيميايي كالك‌آلكالن دارند؛ گروه نخست بيشتر متاآلومين و گروه دوم پرآلومين هستند. در نمودار بهنجار شده با مقادير گوشته اوليه و كندريت، همه واحدهاي سنگي غني‌شدگي آشكاري در عناصر ليتوفيل درشت‌يون و عناصر خاكي كمياب سبك نسبت به عناصر با شدت ميدان بالا و عناصر خاكي كمياب سنگين نشان مي‌دهند. اين الگوي توزيع، همراه با بي‌هنجاري‌هاي منفي نيوبيم، تانتالم و تيتانيم، از ويژگي‌هاي ژئوشيميايي ماگماي مرتبط با محيط‌هاي فرورانش است. توده‌هاي توناليتي بيشترين تفريق را دچار شده‌اند، كه با نسبت Lan/Ybn ميان7.81 تا 18.21 مشخص مي‌شود. اين نسبت در سنگ‌هاي آتشفشاني برابر با 1.52 تا 5.16 است كه نشانگر تفريق پايين ماگماي مادر آنهاست. توده‌هاي گرانيتوييدي با نسبت Lan/Ybn ميان 6.61 تا 7.56 مشخص مي‌شوند. ويژگي‌هاي زمين‌شيميايي توده‌هاي نفودي هر دو منطقه درآلو و سرمشك، نشانگر سهم بيشتر رسوبات و مواد پوسته‌اي در ناحيه ذوب، در مقايسه با سيال‌هاي آزاد شده از تختال فرورونده است. ماگماي مادر سنگ‌هاي آتشفشاني، كمترين تأثير را از مواد پوسته‌اي پذيرفته است و ممكن است تنها كمي متأثر از سيال‌هاي آزاد شده از تختال فرورونده شده باشد. ويژگي‌هاي زمين‌شيميايي سنگ‌هاي آتشفشاني و نفوذي در محدوده مورد مطالعه، نشانگر گذار از محيط كمان جزيره‌اي در پالئوسن- ائوسن به محيط كمان حاشيه قاره‌اي در نئوژن است كه اين مسئله با داده‌هاي مربوط به برخي نقاط ديگر كمربند كرمان هماهنگ است.

The Daraloo and Sarmeshk copper deposits lie in a northwest-trending fault zone, 10 km long and 0.5-1 km wide in the southern section of the Kerman copper belt, south Iran. The area is marked by a series of Late Eocene-Oligocene granodiorite and Miocene porphyritic tonalite-granodiorite intrusions that cut Eocene andesitic and basaltic lava flows and pyroclastic rocks. Mineralization in both deposits is associated with the Miocene porphyritic intrusions. Both volcanic and plutonic rocks are intruded by post-mineralization diabasic, andesitic and rhyolitic dykes. Representative samples from various rocks were analyzed for major oxides and a wide range of elements. The samples display calc-alkaline affinities; the volcanic rocks are metaluminous, and the intrusive rocks are peraluminous. On primitive mantle- and chondrite-normalized plots, all rocks are characterized by enrichment in large ion lithophile elements and light rare earth elements, relative to high field strength elements and heavy rare earth elements. The features, combined with the negative anomalies for Nb, Ta, and Ti, are characteristic of the subduction- related magmas.The Miocene tonalites are most fractionated, with LaN/YbN ratios ranging between 7.81 and 18.21. This ratio in granitoid rocks is between 6.61 and 7.56. The volcanic rocks are least fractionated, with LaN/YbN ratios from 1.52 to 5.16 .The geochemical attributes of the intrusive bodies from both Daraloo and Sarmeshk are consistent with significant contribution from sediments and crustal materials in the source area, compared to that introduced by fluids released from a subducting slab. The volcanic rocks are, however, appear to have been least affected by crustal materials, but slightly influenced by slab-derived fluids. Plots of samples from all plutonic and volcanic rocks on various discrimination diagrams indicate a transition from an island-arc setting in Paleocene-Eocene to a continental margin volcanic arc setting in Neogene. This is in agreement with earlier works on the evolution of the Kerman belt.