شناسايي، بررسي ژئوشيمي و تعيين منشأ رسوبات گلفشان‌هاي سواحل مكران

گلفشان يك پديده طبيعي و ديدني است كه معمولاً به‌صورت يك عارضه گنبدي شكل و در برخي مواقع به‌صورت حوضچه‌اي يافت مي‌شوند. اين گلفشان‌ها مخلوطي از آب، گل و گاز هستند. اين گلفشان‌ها در بيشتر نقاط دنيا به ويژه در كمربند آلپ و هيماليا ديده مي‌شوند؛ در ايران بيشتر در جلگه‌هاي ساحلي درياي خزر و درياي عمان ديده مي‌شوند. گلفشان‌ها به عنوان شاخص ميدان‌هاي گازي و نفتي شناخته شده‌اند و از آنها براي پيش‎بيني وجود ميدان‌هاي نفتي و گازي در ژرفاي زمين استفاده مي‌شود. پيش از اين پژوهش، در استان هرمزگان يك يا دو گلفشان در محدوده ميان جاسك و ميناب شناسايي شده بود. در عمليات صحرايي كه به مدت يك ماه صورت گرفت، 15 گلفشان با توزيع خوشه‌اي در يك سايت براي اولين بار در كشور شناسايي شد. از هر گلفشان يك نمونه رسوب برداشت شد كه پس از آماده‌‌سازي و تهيه پودر، نمونه‌ها توسط دستگاه ICP-OES مورد تجزيه شيميايي قرار گرفتند. همچنين اندازه ذرات رسوب نيز تعيين شد. پردازش داده‌ها در نرم‌افزار SPSS صورت گرفت. پس از تعيين ضرايب همبستگي،‌ تجزيه خوشه‌اي، ‌فاكتور تجزيه و تعيين ارتباط ميان فاكتورهاي مختلف از راه رسم اسكاتر پلات مشخص شد كه عناصر آهن، ‌آلومينيم، نيكل، ‌واناديم، ‌اسكانديم، ‌تيتان، كروم، ‌روي، ‌مس، ‌منگنز، ‌سديم، ‌پتاسيم، ليتيم و بريليم داراي منشأ زميني (ژئوژنيك) يا قاره‌اي هستند و عناصر كلسيم، ‌منيزيم و استرانسيم بيشتر منشأ دريايي يا درون حوضه‌اي و بيوژنيك دارند.

Mud volcano is a natural and attractive phenomenonwhich is generally found as a dome-like feature and basin-shaped in some cases. Mud volcanoes comprise mixtures of water, mud and gas. They are found in most parts of the world particularly in the Alps and Himalaya belts. In Iran, most of the mud volcanoes appear in the coastal plains of the Caspian and Oman seas. Mud volcanoes are commonly considered as indicating presence of oil and gas reserves, and are used to predict subsurface hydrocarbon fields. One or two mud volcanoes were formerly found between Minab and Jask in the Hormozgan Province. Remote sensing study followed by a field work of 30 days in this research led, for the first time, to the identification of 15 mud volcanoes in the Hormozgan Province using clustering analysis. During the field study, a sediment sample was taken from each mud volcano, which was then geochemically analyzed by ICP-OES. In the meantime, grain size was also determinedfor each sample. The SPSS software was used to process the data.After determining correlation coefficients, clustering analysis,and relationship between different factors obtained from Scuter plot, it turned out that AL, Fe, Ni, V, Sc, Ti, Cr, Zn, CU, Mn, Na, K, Li and Be in the mud volcanoes aregeogenic/continentalin origin, while the source of Ca,Mn and S is marine/intra-basinal and biogenic.