مدل‌سازي چند عامله رشد سكونتگاه‌هاي غيررسمي در GIS برداري

Multi-Agent Based Modeling of Informal Settlements Growth in Vector GIS

بافت‌هاي اسكان غيررسمي يكي از پيچيده‌ترين مسايل برنامه‌ريزي شهري و پديده‌اي چندبعدي و داراي شاخص‌هاي متعدد مي‌باشد. فرايند رشد مكاني سكونتگاه‌هاي غيررسمي تحت تاثير محرك‌هاي پيچيده دروني و بيروني شكل مي‌گيرد كه استفاده توام از روش عامل مبنا و سيستم اطلاعات مكاني به‌عنوان رويكرد اصلي اين پژوهش مي‌تواند راهكاري مناسب براي مدلسازي اين فرايند باشد. هدف از انجام اين تحقيق مدلسازي پديده رشد سكونتگاه‌هاي غيررسمي در مقياس كاداستري و با استفاده از عامل‌هاي تصميم‌گير و قطعات زمين در محيط سيستم اطلاعات مكاني برداري مي‌باشد. در اين تحقيق دو سناريو براي تعريف همسايگي مكاني لحاظ شد و نتايج مدل‌سازي اين سناريوها مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفت. عامل‌هاي تصميم‌گير در اين مدل افراد شاغل در هسته مركزي شهر و افراد شاغل در نواحي صنعتي حاشيه شهر تعريف شدند كه به‌عنوان عامل‌هاي متحرك محيط را براي انتخاب زمين مناسب جهت سكونت جستجو مي‌كنند. در اين مدل پارسل‌ها به‌عنوان عوامل مكاني بي‌حركت مقدار سودمندي خود را بر اساس اولويت‌هاي هر عامل محاسبه و به عامل‌هاي تصميم‌گير اعلام مي‌كنند. مدل ارايه‌شده بر روي يكي از محله‌هاي سكونتگاه‌هاي غيررسمي در شهر كاشان پياده‌سازي شد و ارزيابي نتايج با داده‌هاي واقعي نشان داد كه مدل ارايه‌شده با دقت 86% قادر به‌پيش‌بيني رشد سكونتگاه‌هاي غيررسمي مي‌باشد. اين تحقيق نشان داد هر چند براي توسعه يك قطعه زمين در مقياس كاداستري تعداد همسايه‌هاي توسعه يافته آن اهميت دارد ليكن مقدار مساحت همسايه‌هاي توسعه‌يافته نقشي پررنگ‌تر از تعداد آن‌ها دارد. همچنين يافته‌هاي اين تحقيق بيانگر آن است كه پارسلهاي توسعه‌يافته واقع در شعاع همسايگي 120 متري قطعه زمين هدف متناسب با فواصلشان تاثير متغيري بر روند توسعه‌يافتگي قطعه زمين هدف دارند.

One of the most complex issues of urban planning is informal settlement which is a multidimensional phenomenon with multiple indices. The spatial growth of informal settlements is affected by complex internal and external drivers. Combined use of GIS and agent based model as an approach of this research might be an adequate strategy for modeling these process. The purpose of this study is modeling informal settlement growth of the phenomenon on a cadastral scale in vector GIS, using land parcel agents and decision maker agents. Two scenarios were considered for defining the neighborhood effects and results of modeling were investigated and were evaluated for these scenarios. In this model decision maker agents as moving agents include people who are working in the downtown core and those who are working in industrial suburb areas.They search the surroundings to find suitable land for housing. Land parcel agents as immobilizing agents calculate their total suitability using spatial factor based on the preferences of decision maker agents. The proposed model was implemented on one of the informal settlements districts in the city of Kashan, Isfahan province, Iran. Evaluating results with actual data indicated that the proposed model was able to predict the informal settlements growth with 86% overall accuracy. This study indicated that although the developed neighboring numbers are important to develop a land parcel on cadastral scale, but developed neighborhood areas have a greater role than their numbers. The findings of this research also indicate that developed parcels located within the radius of 120 meters of a target land parcel have different effects on the development of target parcel proportional to their distances.