بيستون؛ دي روز ... ام روز

B?st?n; Yesterday … Today

«بيستون» علاوه بر جايگاه نام بانويي نژاده است كه ذكرش در كتاب پهلوي ايادگار زريران رفته است. در اين مقاله تلاش شده تا ضمن ارايه روش درست خوانش گونه پارسي ميانه واژه باستاني *baga-st?na- در متون پهلوي ساساني كتابي، مفاهيم و زمينه هاي فرهنگي كاركردهاي كهن واژه نامبرده شناسايي و تداوم كاربرد آن در فرهنگ ايران امروزي پيگيري شود. گرچه تا امروز دقيقاً مشخص نشده كه *baga-st?na- جايگاه ويژه نيايش كدام خداي ايراني بوده، اما بر بنياد شواهد مربوط به واژه هاي مشتق از ريشه bag- در اوستا و متون دوره ميانه، مي توان اين احتمال را داد كه «بيستون» در مفهوم «دارنده ثروت و قدرت» به حيات خود ادامه داده باشد. اين نام ايراني در قالب نام جاي و همچنين نام خاص براي مردان و زنان تا به امروز زنده است. روشي عملي براي شناسايي بازمانده هاي اين نام در زيرفرهنگ هاي بومي ايران، توجه به جلوه هاي گوناگون فرهنگ مادي و غيرمادي و نيز گونه هاي گويشي است كه مي توانند غبار زمان را از چهره واژگان كهن بزدايند.

B?st?n” other than a place name is the name of a noble lady mentioned in the Pahlavi book of Ay?dg?r ? Zar?r?n. This article presents the author’s revised method of reading the Middle Persian version of the ancient *baga-st?na- in the Sassanian Book Pahlavi sources and tries to give a clear view on the signification and cultural background of this name as well as tracing it down to the culture of the present day Iran. Though it has not yet been determined to which God *baga-st?na- had been devoted, based on the Avestan and Middle Iranian words derived from the root bag-, one may suggest that “B?st?n” continued to be used as a proper name meaning “possessing wealth and power”. A practical approach to the recognition of survivals of this name in the indigenous sub-cultures of Iran is to pay proper attention to the multiple manifestations of material and non-material cultural relics as well as dialectal variants capable of unveiling the ancient lexicon from under the dust of time.