مطالعه اثر تنش خشكي و برخي باكتري‌هاي ريزوسفري محرك رشد گياهي بركارايي مصرف نور و ضريب تخصيص مواد به غلاف در ارقام كلزا (Brassica spp. L.)

Study of Drought and Plant Growth Promoting Rhizobacteria (PGPR) on Radiation Use Efficiency and Dry Matter Partitioning Into Pod in Different Cultivars of Oilseed Rape (Brassica napus L.)

كارايي مصرف نور و ضريب تخصيص مواد در ارقام كلزا متعلق به سه گونه كلزاي معمولي (Brasica napus L.)، شلغم روغني (Brasica rapa L.) و خردل وحشي (Brasica juncea L.) در شرايط تنش و عدم تنش خشكي و كاربرد نژادهاي سودوموناس در دو آزمايش (شامل مزرعه تنش و عدم تنش) در مزرعه تحقيقاتي ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي طرق مشهد در سال زراعي90-1389، به صورت فاكتوريل در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار به اجرا در آمد. فاكتورهاي مورد بررسي در اين دو آزمايش شامل: الف: فاكتور اول شامل، چهار سطح تلقيح با باكتري سودوموناس (تلقيح با" سودوموناس فلورسنس 169Pseudomonas fluorescens "، "سودوموناس پوتيدا 108 P. putida"، مخلوط دو سويه و تيمار شاهد بدون تلقيح) و ب: فاكتور دوم شامل شش ژنوتيپ كلزا از سه گونه براسيكا كه شامل Hyolla 330, Hyolla 401 متعلق به گونه B. napus و Parkland, Goldrush متعلق به گونه B. rapa و BP18, Landrace متعلق به گونه B. juncea بودند. نتايج تفاوت معني‌داري در سطح رقم، باكتري و اثر متقابل باكتري در رقم در مورد صفت كارايي مصرف نور را نشان داد. باكتري سودوموناس فلورسنس در محيط بدون تنش بيشترين كارايي مصرف نور را با 071/0 ± 39/0 بر حسب گرم بر مگاژول و كمترين اين مقدار مربوط به تلفيق دو نژاد باكتري در محيط تنش با 03/0 ± 21/0 گرم بر مگاژول حاصل شد. در سطح رقم، رقم ‌هايولا 330 در شرايط عدم تنش با 047/0 ± 45/0 گرم بر مگاژول بيشترين و رقم BP18 در شرايط تنش با 06/0 ± 11/0 گرم بر مگاژول كمترين اين ضريب را نشان دادند. در سطح باكتري در رقم نيز باكتري سودوموناس فلورسنس در رقم گلدراش (B2V4) در محيط عدم تنش با 08/0 ± 62/0 گرم بر مگاژول بيشترين و تلفيق دو نژاد باكتري در رقم لندريس (B1V6) در محيط تنش با 017/0 ± 100/0 گرم بر مگاژول كمترين مقدار را به خود اختصاص دادند. نتايج همچنين در مورد صفت كارايي مصرف نور نشان داد كه ضرايب معادله‌ها در هر سه سطح (باكتري، رقم و باكتري در رقم) در شرايط عدم تنش بالاتر از محيط تنش بود. اثر متقابل باكتري در رقم و رقم در هر دو محيط تفاوت معني‌داري را در مورد صفت ضريب تخصيص مواد به غلاف نشان دادند. در سطح باكتري در رقم، باكتري سودوموناس فلورسنس در رقم ‌هايولا 330 (B2V2) در محيط عدم تنش با 08/0 ± 93/0 گرم ماده خشك غلاف به گرم ماده خشك اندام هوايي بيشترين و تلفيق دو نژاد باكتري در رقم (B1V5) BP18 در محيط تنش با 02/0 ± 16/0 گرم ماده خشك غلاف به گرم ماده خشك اندام هوايي كمترين ضريب تخصيص را داشتند. نتايج مقايسه دو محيط در سطح رقم همچنين نشان داد كه رقم ‌هايولا 401 در محيط عدم تنش با 03/0+62/0 گرم ماده خشك غلاف به گرم ماده خشك اندام هوايي بيشترين و رقم BP18 در محيط تنش با 05/0+27/0 گرم ماده خشك غلاف به گرم ماده خشك اندام هوايي كمترين ضريب تخصيص مواد به غلاف را داشتند. تنش خشكي از طريق اختلال در فعاليت‌هاي گياهي و پروسه رشد، باعث كاهش معني‌دار در مورد صفت ضريب تخصيص مواد به غلاف و كارايي مصرف نور شد. تلقيح باكتري به تنهايي اثر سينرژيك و تيمار تلفيق دو نژاد باكتري اثر آنتاگونيسمي بر صفت كارايي مصرف نور و ضريب تخصيص مواد به غلاف داشتند.

Introduction Oilseed rape (Brassica napus L.) is one of the valuable oilseed crops which has been attracting attention in recent years (Arvin et al., 2011). Several factors such as water shortage, low relative humidity, heat and salinity can make drought stress. Radiation use efficiency and yield components are the effective factors of yield formation in oilseed rape. Drought tolerance in oilseed rape depends on other factors except radiation use efficiency. Studies have indicated that plant growth promoting rhizobacterias (PGPRs) has a direct effect on growth and they can cause resistance to the abiotic stress as well. Hence, considering the drought climate in Iran and the effects of PGPRs on increasing resistance to abiotic stress and relief of drought effects and the importance of the cultivation of oilseed rape in Iran, the present research was done with the goal of study of drought and some plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on radiation use efficiency and dry matter partitioning into pod in different cultivars of oilseed rape. Materials and methods The current study was done on the basis of two simultaneous experiments (under stress and non-stress experiments) during 2010- 2011 growing season at Agriculture and Natural Resources Research Station of Torogh, Mashhad is in East-North of Iran (36° N, 59° E, 1003 as).Two research sites (under stress and non-stress fields) were beside each other. This region has a semi-arid climate (annual rainfall 286 mm). The experimental design was factorial based on randomized compeletly block design with three replications in each experiment. The first treatment was plant growth promoting rizobactria, including B0: no inoculation (control), B1:co-inoculation (Pseudomonas flourescens 169+P. putida 108), B2: inoculation with P. flourescens 169 and B3: inoculation with P. putida 108. Second treatment was cultivar, including Hayola401 and Hayola330 cultivars belong to Brassica napus, Parkland and Goldrush cultivars belong to B. rapa and BP18 and landrace cultivars belong to B.juncea . Radiation use efficiency and the allocation coefficient of materials to pods were measured in the present study as well. In addition, analysis of variance (ANOVA) was performed using SAS ver. 9.1 software. Results and discussion Radiation use efficiency There were significant differences between stress and non-stress conditions in levels of bacteria, cultivar and bacteria × cultivar regarding radiation use efficiency. The outcomes showed that the coefficients of radiation use efficiency in each level (bacteria, cultivar and bacteria × cultivar) under non-stress condition was comparatively higher under stress condition. The interaction effects of bacteria × cultivar showed that P. flourescens× Goldrush under non-stress condition with 0.62±0.08 dm.mg-1 had the most and two strains of bacteria× Landrace with 0.1±0.017 dm.mg-1 had the least radiation use efficiency. Regarding bacteria level, Pseudomonas flourescens under non-stress condition with the average of 0.39±0.071 dm.mg-1 had the highest radiation use efficiency. Hayola330 cultivar with 0.45±0.047 and Hayola401 cultivar with 0.39±0.038 dm.mg-1 obtained the greatest RUE under non-stress condition and BP18 cultivar with 0.11±0.06 dm.mg-1 revealed the lowest RUE under stress condition. Both drought stress and simultaneous application with two strains of bacteria had negative effects on RUE. Dry matter partitioning into pod In this trial, considerable difference regarding pod partitioning coefficient revealed in the level of cultivar and bacteria × cultivar. The value of the pod partitioning coefficient under this investigation ranged from 0.9393± 0.084 under non-stress condition to 0.1634± 0.0210 under stress condition. Although inoculation treatment of bacteria had the synergy effect, co-inoculation treatment had the antagonistic effect of pod partitioning coefficient. Moreover, the rate of the pod partitioning coefficient lessened under drought condition. Berry & Spink (2006) and Arvin et al. (2014) stated that there were positive correlation between HI and partitioning photoasimilate in to economic organs. The results of the present study showed that dry matter partitioning into the pod with a final yield had a 91% positive correlation under non-stress and 74% under stress condition. Conclusion In conclusion, negative effects of drought and positive effects of application of bacteria on RUE and pod dry matter partitioning were obtained in this trail. The results illustrated that separate application of bacteria had synergy effect and conflation of two strains of bacteria had an antagonistic effect on both studied traits.