بررسي تبعيد ايرانيان از شوروي طي سال‌هاي 1305-1320 ش.

A Study on the Expelling of Iranian Emigrants from the Soviet Union to Iran (1926-1941)

روی كار آمدن نظام كمونیستی در شوروی، باعث تغییر قوانین این كشور شد. یكی از این قوانین، قانون تابعیت بود كه دولت شوروی با استناد به آن دست به تبعید گستردۀ ایرانی‌ها از این كشور زد. این افراد، در صنایع شوروی كار می‌كردند. دولت ایران، در ابتدا، سعی كرد كه از نیروی كار این افراد متخصص و فنی در نوسازی دورۀ رضاشاه استفاده كند؛ اما در دورۀ بعد، به دلیل فعالیت‌های تبلیغی و جاسوسی شوروی در ایران، كه برخی از این افراد هم در آن دخیل بودند، رویكرد حكومت نسبت به استفاده از این افراد تغییر كرد. با اطلاع دولت ایران از عمق فعالیت‌های شوروی در ایران و نقش افراد تبعید شده، نوع تعامل دولت ایران با این افراد از اقتصادی (استفاده از آن‌ها به عنوان نیروی كار) به امنیتی (تحت نظر و كنترل دائم) تغییر یافت. این پژوهش، به دنبال بررسی تبعید ایرانیان در فاصلۀ سال‌های 1305-1320 است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، با روش تحلیلی- تاریخی با تكیه بر اسناد و مدارك تاریخی پایگاه‌های آرشیوی و متون اصلی انجام شده است. فرضیه پژوهش: استفاده دولت شوروی از تبعیدیان به عنوان جاسوس و مبلغ افكار كمونیستی بر نحوۀ تعامل دولت ایران با این افراد و استفاده از نیروی كار آنان تاثیر داشته است. یافته‌های پژوهش: دیدگاه حكومت نسبت به استفاده از تبعیدی‌ها به عنوان نیروی كار موثر و اقتصادی در نوسازی دورۀ رضاشاه به عناصر نفوذی و جاسوسان بیگانه تغییر یافت.

Purpose: The advent of communism in the Soviet Union caused many changes in the countryʹs laws, one of which was the allegiance law. The government expelled many Iranians who worked in the Soviet industry, in accordance with this law. Iranʹs government in the Reza Shah era had first tried to employ an expert and professional emigrant workforce in modernization, however, in the following era the governmentʹs approach to these people changed from an economic to a security one (i.e. keeping them under permanent surveillance) due to espionage activities of the Soviet Union in Iran involving the help of the emigrants. This study attempts to investigate the expelling of Iranian emigrants from Russia from 1926 to 1941. Methodology/Approach: This study analyzed history on the basis of historical documents in archival databases and original texts. Research Hypothesis: The employment of emigrants by the Soviet Union as spies who helped in spreading communism in Iran affected the interactions of Iranʹs government with these emigrants. Findings: TheIranʹs governmentʹs approach toward the expelled emigrants changed from viewing them as an influential and economically valuable workforce in the Reza Shah Modernization era to that of foreigner spies and infiltration agents.