تأثير سه گونه گياهي شورروي بر برخي ويژگي‌هاي خاك و شكل‌هاي مختلف پتاسيم در خاك‌هاي تحت تأثير نمك

Effect of Three Halophyte Species on Some Soil Properties and Potassium Forms in Salt Affected Soils

پتاسيم از كاتيون‌هاي مهم در خاك‌هاي شور مناطق خشك بوده كه مقدار، توزيع و قابليت استفاده آن مي‌تواند تحت تأثير گياهان بومي اين خاك‌ها قرار گيرد. جهت بررسي تأثير گونه‌هاي گياهي شورروي بر شكل‌هاي مختلف پتاسيم در منطقه كرسيا واقع در غرب داراب (استان فارس)، سه گونه گياهي غالب شامل Juncus gerardi با نام محلي سازوي شور، Halocnemum strobilaceum با نام محلي باتلاقي شور و Salsola rigida با نام محلي خريت انتخاب گرديد و از خاك زير گياه و بين گياه در دو عمق 150 (سطحي) و 3015 (زيرسطحي) سانتي‌متري در سه تكرار نمونه‌برداري انجام شد. ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك‌ها شامل بافت، ماده آلي، كربنات كلسيم، پ‌ هاش، ظرفيت تبادل كاتيوني، درصد رطوبت اشباع و قابليت هدايت الكتريكي و شكل‌هاي مختلف پتاسيم شامل پتاسيم محلول، تبادلي و غيرتبادلي اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه مقدار ماده آلي، ظرفيت تبادل كاتيوني، پ‌ هاش و قابليت هدايت الكتريكي خاك تحت تأثير گونه گياهي قرار مي‌گيرد. گونه Juncus gerardi سبب افزايش پتاسيم تبادلي و كاهش پتاسيم محلول در خاك شد اما تأثيري بر مقدار پتاسيم غيرتبادلي و قابل استخراج با اسيد نيتريك نداشت. گونه Halocnemum strobilaceum سبب افزايش معني‌دار پتاسيم محلول، تبادلي و قابل استخراج با اسيد نيتريك در خاك سطحي و زيرسطحي نسبت به خاك بين گياه گرديد كه اين مي‌تواند در نتيجه جذب گياهي اين عنصر از خاك‌هاي عمقي و همچنين انتقال آن همراه آب از خاك‌هاي بين گياه به سمت ريشه باشد. گونه Salsola rigida هيچ تأثيري بر وضعيت پتاسيم خاك نداشت. به‌طور كلي خاك‌هاي بين گياهان داراي پتاسيم محلول و تبادلي بيشتر در افق سطحي نسبت به افق زيرسطحي بودند. سه گونه گياهي مطالعه شده داراي تفاوت در الگوي رشد و توسعه، جذب و دفع املاح محلول و پتاسيم، مورد استفاده قرار گرفتن توسط دام، مقدار ماده آلي قابل برگشت به خاك، ذخيره املاح محلول و پتاسيم در بافت‌هاي خود و جذب شديد آب از خاك و در نتيجه پخشيدگي آب و پتاسيم محلول از خاك‌هاي دور از خاك‌ريشه به سمت ريشه بوده و مي‌توانند تأثيرات مختلفي بر توزيع پتاسيم در خاك‌ها داشته باشند. گياه Juncus gerardi با توجه به تأثيري كه در كاهش شديد شوري و پتاسيم محلول و افزايش پتاسيم تبادلي دارد مي‌تواند به‌عنوان گونه مناسب جهت اصلاح اين خاك‌ها توصيه شود.

Potassium (K) is an important cation in saline soils of arid lands, and its content, distribution and availability may be affected by native plants. To study the effect of halophyte species on different K forms in Korsia region located in western Darab (Fars province), three dominant halophyte species including Juncus gerardi, Halocnemum strobilaceum, and Salsola rigida were selected. Sling was done from soils in canopy and between plants at the depth of 015 (surface) and 1530 cm (subsurface) in triplicate. Soil physical and chemical properties including soil texture, organic matter, calcium carbonate, pH, cation exchange capacity, saturation percentage and electrical conductivity and different K forms including soluble, exchangeable and nonexchangeable were determined. Results indicated that organic matter, CEC, pH, and EC were affected by plant species. Juncus gerardi increased exchangeable K and decreased soluble K, but it had no effect on nonexchangeable and HNO3extractable K. Halocnemum strobilaceum significantly increased soluble, exchangeable and HNO3extractable K in surface and subsurface soils rather than soils between plants. This finding may be due to K uptake by plants from subsoils and also transfer of soluble K from soils between plants to roots. Salsola rigida had no effect on K status. Generally, soils between plants had more soluble and exchangeable K in surface than subsurface horizon. The studied halophyte species showed differences in growth and development pattern, soluble salts and K absorption and secretion, grazing by livestock, returned organic matter to soil, soluble salts and K reserves in their organs, and water uptake and thereby water and K diffusion from soil far from rhizosphere to roots, which may have different effects on K distribution in soils. Juncus gerardi, as regards effects on decreasing salinity and soluble K and increasing exchangeable K, may be recommended as a suitable species for remediation of the studied soils.