نقش تغيير كاربري مراتع تخريب شده بر برخي از ويژگي‌هاي كيفيت خاك در منطقه صفاشهر استان فارس

The Effect of Degradaded Rangeland Change to Other Land Uses on Some Soil Quality Indicators in Safashahr, Fars Province

استفاده ناآگاهانه و غيرعلمي از اراضي مرتعي باعث تخريب آنها مي گردد. بنابراين، تبديل اين مراتع تخريب شده به زمين هاي كشاورزي و ساير كاربري ها ممكن است كيفيت خاك را بهبود بخشد. هدف اين مطالعه، ارزيابي تأثير كشت و كار در مراتع تخريب شده بر برخي از ويژگي هاي خاك در منطقه صفاشهر استان فارس بود. بدين منظور، چهار كاربري شامل مرتع تخريب شده، مرتعي كه به مدت 17 سال به زمين كشاورزي تبديل شده بود، زمين كشاورزي كه به مدت چهار سال به باغ سيب تبديل شده بود و نيز باغ سيب قديمي با قدمت 40 سال انتخاب شد. نمونه برداري به صورت كاملاً تصادفي، از هر كاربري و از دو عمق (200 و 5020 سانتي متر) و در پنج تكرار انجام شد. نتايج نشان داد كه تغيير كاربري اراضي مرتعي به ساير كاربري ها باعث افزايش ماده آلي و ميانگين وزني قطر خاكدانه ها (MWD) در هر دو عمق خاك شده بود. جرم مخصوص ظاهري و رس قابل پراكنش در آب در كاربري هاي كشاورزي و باغ جديد نسبت به مرتع، افزايش و در باغ قديمي، كاهش يافته بود. بنابراين، توصيه مي گردد كه از روش هاي نوين كشاورزي مانند كشت بدون شخم يا شخم حداقل به جاي روش هاي سنتي كشاورزي استفاده شود و نيز از چراي بيش از حد دام در مراتع جلوگيري به عمل آيد.

Improper use of rangelands may lead to their destruction. Therefore, the conversion of these degraded rangelands to agricultural lands and other land uses may improve their soil quality. The purpose of the present study was to evaluate the impact of cultivation in the degraded rangelands on some soil characteristics in Safashahr region of Fars province. Four land uses including the rangeland with sparse vegetation (degraded rangeland), the rangeland converted to agricultural land over 17 years, the agricultural land converted to apple orchard for 4 years and also to an apple orchard for 40 years were selected. Sles were randomly taken from each land use at two depths (020 and 2050 cm) with five replications. The results revealed that land use change significantly increased organic matter and MWD in both soil depths. Bulk density and water dispersible clay increased in agricultural land and new orchard while a decrease was observed for old apple orchard. It is suggested the traditional farming to be replaced with new cultivation methods like minimum tillage and no tillage. Overgrazing of the rangelands must also be avoided.