مطالعه تكامل خاك‌ها و تنوع كاني‌هاي رسي در يك رديف پستي و بلندي در استان خوزستان

The Study of a Toposequence Soil Series and Clay Mineral Assemblage in some Soils of Khozestan Province

با هدف بررسي تغيير خصوصيات خاك ها در يك رديف پستي و بلندي مطالعه اي در استان خوزستان انجام شد. براي اين منظور در امتداد شمالي جنوبي استان، خاكرخ هايي در اراضي مجاور رودخانه كارون حفر و خصوصيات اين خاك ها تعيين شد. نتايج نشان داد كه بافت خاك از بخش هاي شمالي به سمت جنوب با تغييرات تدريجي روبه سنگيني است. در اراضي پست، تكامل خاك به تشكيل افق ساليك و در برخي موارد تشكيل رنگدانه محدود شده است. علي رغم سطح بالاي آب زيرزميني در برخي از اراضي، به دليل شوري زياد گلي يا رنگدانه ها ملاحظه نشد. در بخش هايي از اين اراضي با زه كشي نسبتاً مناسب، آهك از سطح شسته و در عمق تجمع يافته بود. در اين خاك ها تشكيل افق كلسيك با درجات توسعه متفاوت، حداكثر تكامل خاكرخي خاك منطقه را نشان مي دهد. در بخش هاي مياني منطقه با سابقه كشت و كار بيشتر، تشكيل افق هاي كمبيك و يا كلسيك نشان از تحول خاكرخي بيشتر خاك دارد. تشكيل اين افق علاوه بر بهبود شرايط زه كشي كه سبب تسريع در آبشويي شده، به واسطه بهبود رشد موجودات زنده (متأثر از زه كشي) مي باشد. وجود رس اسمكتيت در بخش هاي جنوبي منطقه به انتقال اين رس از قسمت هاي بالادست در اثر جريان هاي سيلابي مربوط مي گردد كه در اثر فرآيندهاي انتشار و رسوب به دليل اندازه بسيار ريز در اين خاك ها در همه افق ها تجمع يافته است. رس پالي گورسكايت در برخي از خاك ها به دليل شرايط مناسب زه كشي و آبياري شديد از خاكرخ خاك حذف شده و يا ميزان آن به حداقل رسيده است. با اين وجود كاني هاي رسي كلريت، اسمكتيت، ايليت و كوارتز نيز در اندازه رس در اين اراضي ملاحظه شد.

The aim of this study was to evaluate soil properties changes in a soil toposequence series in Khuzestan province. Twelve soil profiles were dug in north to south direction in this province, according to the changes of the slope in Karoonrsquo s alluvial deposits. The results showed that soil texture regularly changes to heavier form from north to south. It was slightly of redoxomorphic features in low land. Therefore, salic horizon was formed in this land. Despite high water table in this area, gray or mottle forms were few due to high soil salinity. The carbonates were eluviated from surface to subsurface horizon therefore, calsic horizon was formed due to illuviation. Secondary carbonate accumulation was maximum in the studied area. Both classic horizon and cambic horizon were formed in some pedons under long time cultivation in north regions. These developments were originated from organisms that grew under good drainage class. The smectite was seen in the south part of region. It may have been transported by river and deposited under high salinity and flocculated in contact to Persian Gulfrsquo s saline water. The palygorskite was not seen in all patterns. This clay was removed in pedons under long time cultivation in the north area due to more leaching. High irrigation water can accelerate palygorskite transformation. Also, the XRD patterns showed that chlorite, illite, kaolinite and quartz were main clay minerals in the studied soils.