تغييرات مكاني شوري و بور قابل جذب در خاك‎هاي منطقه حسين‌آباد يزد

Spatial Variability of Salinity and Extractable Boron in Soils of Hossein Abad Area, Yazd

شوري و سميت يون ها يكي از مشكلات عمده ي اراضي كشاورزي در مناطق خشك و نيمه خشك از جمله ايران مي باشد. در منطقه ي حسين آباد كه يكي از مناطق مهم كشاورزي شهرستان يزد مي باشد، علاوه بر مشكل شوري، علايمي شبيه سميت بور در محصولات مشاهده شده اند. لذا اين تحقيق با هدف ارزيابي و تحليل تغييرات مكاني شوري خاك به عنوان يكي از جنبه هاي تخريب خاك و تهيه ي نقشه ي پراكنش مكاني شوري و بور قابل جذب خاك انجام شد. الگوي نمونه برداري به صورت شبكه اي منظم با فاصله 150 متر بود. شوري و بور قابل جذب در عمق 0 تا 30 سانتي متري اندازه گيري شدند. در مجموع، تعداد 104 نمونه مورد اندازه گيري قرار گرفت. پس از تجزيه و تحليل آماري داده ها و بررسي وضعيت توزيع آن ها، به منظور پهنه بندي متغيرهاي مزبور از تخمينگر كريجينگ استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه منطقه، داراي مشكل شوري و فاقد سميت بور مي باشد. با توجه به نسبت اثر قطعه اي به سقف، وابستگي مكاني بين تمامي ويژگي هاي اندازه گيري شده به جز بور و pH، قوي بود. شوري در نواحي كشت شده به علت انجام فرايند آبشويي، كمترين مقدار را دارا بود. ميزان بور خاك، بين 07/0 تا 6/1 ميلي گرم بر كيلوگرم بود. لذا نه تنها مشكل سميت بور مشاهده نشد، بلكه در بعضي نواحي مي توان كمبود بور را مشاهده نمود. شوري و بور خاك در سطح اطمينان 99 درصد، داراي همبستگي معني داري بودند. بر اساس آزمون اسپيرمن و پيرسون، بين نسبت جذب سطحي سديم و شوري همبستگي مثبتي در سطح اطمينان 99 درصد وجود دارد كه نشان مي دهد املاح منطقه، بيشتر از نوع سديم دار هستند. هم چنين pH منطقه، مشكلي براي رشد محصولات ندارد.

Salinity and ions toxicity are one of the main problems of agricultural lands in arid and semiarid regions, such as Iran. In addition to the salinity problem, some other marks like boron toxicity in crops have been seen in Hossein Abad area as one of the main agricultural regions of Yazd. Therefore, this study intends to evaluate and analyze spatial variability of soil salinity as an aspect of soil degradation, and prepares soil salinity and boron maps. A regular grid sling scheme was done through a 150 m interval. Salinity and boron were measured at the depth of 0 to 30 cm. Totally 104 sles were measured. After statistical analysis of the data and studying their distribution, Kriging estimator was used for mapping the mentioned variables. Results showed that the region has a salinity problem and does not have any boron toxicity. According to the relationship of nugget effect and sill, there was a strong dependency among all the measured factors except for boron and pH factors. The least salinity was observed in cultivated areas due to the leaching process. The boron range was between 0.07 and 1.6 mg kg1. Salinity and soil boron were significantly correlated at 99 % confidence level. Based on the Spearman and Pearson tests, there was a positive correlation between SAR and salinity at 99 % confidence level, which shows the region has more sodic salts than others. Also, pH of the region did not present any problem for growing crops.