مطالعه‌ي اثر پستي و بلندي و كاربري اراضي بر پذيرفتاري مغناطيسي خاك (مطالعه موردي: دشت مادوان، استان كهگيلويه و بويراحمد)

Effects of Topography and Land Use on the Soil Magnetic Susceptibility, Case Study: Madvan Plain, Kohgilouye Province

پستي و بلندي و كاربري اراضي از عوامل مهم تأثيرگذار بر تشكيل خاك مي باشند. اشكال شيميايي اكسيد آهن و پذيرفتاري مغناطيسي ( chi ) به طور گسترده اي جهت ارزيابي تكامل خاك به كار رفته اند. اين مطالعه به منظور بررسي عوامل ذكر شده بر تغييرات chi صورت گرفت. يك رديف پستي و بلندي در دشت مادوان در شمال شهر ياسوج انتخاب و 9 خاكرخ (با كاربري شاليزار و غير شاليزار) در آن حفر و از افق هاي مشخصه نمونه خاك برداشته شد. پذيرفتاري مغناطيسي نمونه هاي خاك به وسيله دستگاه Bartington Dual Frequency، MS2 Meter در فركانس هاي 46/0و 6/4 كيلوهرتز اندازه گيري شد. نتايج نشان دادند كه به طور كلي خاك هاي شاليزاري داراي chi ، پذيرفتاري مغناطيسي وابسته به فركانس ( chi fd%) و آهن عصاري گيري شده با دي تيونات (Fed) كمتر (به ترتيب 1/3 ، 6/2 و 7/1 برابر) و آهن عصاره گيري شده با اگزالات (Feo) و نسبت اكسيد آهن فعال (Feo/Fed) بيشتر (به ترتيب 5 و 2/7 برابر) نسبت به خاك هاي غير شاليزاري بود. بيشترين ميزان chi به طور عمده در فيزيوگرافي هاي پايدارتر (پلاتو و دشت دامنه اي) با كاربري غيرشاليزار و كمترين مقدار مربوط به خاك موقعيت تراس رودخانه اي با كاربري شاليزاري مشاهده شد. هم چنين افزايش chi در سطح خاك هاي غيرشاليزاري 17 درصد بيشتر از خاك هاي شاليزاري بوده است. ارتباط مثبت و معني داري ميان chi و برخي خصوصيات خاك از جمله Fed، ميزان رس و chi fd% به دست آمد.

Topography and land use are among the most important factors affecting the soil formation. Chemical forms of Fe and magnetic susceptibility (chi ) are widely used for the evaluation of soil development. This study was conducted in order to determine the effect of these factors on chi . A toposequence was selected in Madvan Plain, Northern Yasouj. Nine soil profiles (paddy and dryland soils) were dug and sled from diagnostic horizons. Magnetic susceptibility was measured by Bartington Dual Frequency, MS2 Meter at frequencies of 0.46 and 4.6 KHz. Results indicated that less amounts of chi , frequency dependence of chi (chi fd%) and CBD extractable Fe (Fed) (3.1, 2.6 and 2.7 times, respectively), and more quantities of oxalate extractable Fe (Feo) and Feo/Fed ratio (5 and 7.2 times, respectively) were measured in paddy soils. The highest value of chi was observed in pedons located on plateau and piedmont plains, and the lowest belonged to those located on river terraces with aquic conditions. Compared to paddy soils, chi enhancement at soil surface was greater (17%) in dryland soils. A positive correlation existed between chi and some soil characteristics such as Fed, clay content and chi fd%.