شهودهاي اجتماعي و اخلاق قرآني

منتقدان و مدافعان اخلاق اسلامي و آنهايي كه فقط اخلاق اسلامي را شرح و توصيف مي كنند، اغلب ادعا دارند كه قرآن منبع هنجارهاي رفتاري مسلمانان است. گرچه اين مدعا در يك سطح انكارناپذير است، اظهار آن به طور بي قيدوشرطي كه از ظريف ترين و ممتازترين ويژگي هاي اخلاق قرآني را مخدوش خواهد كرد، آن ويژگي اين است كه قرآن مكرراً تصريح مي كند كه آدمي بايد مطابق هنجارهايي عمل كند كه در قرآن مشخص نشده اند، يعني آدمي بايد به منابع دانش اخلاقي كه جايي در بيرون از وحي قرار دارند متوسل شود. مقاله حاضر اين مدعا را موجه خواهد ساخت، و سپس استلزامات اين تصريح وحياني بر متابعت از هنجارهاي اخلاقي غير وحياني را بررسي خواهد كرد. چنين آموزه اي مقدمتاً سازگار با ويژگي هاي انسان شناسي و كيهان شناسي قرآني به نظر مي آيد، كه براي مثال، بر خلاف اكثر شكل هاي مسيحيت، تفاوت مطلق بين جهان آخرت و اين جهان، و بين ماهيت انسان و استعداد انسان را از ميان برمي دارد. برخي از پيامدهاي اين نظام اخلاقي براي اسلام شيعيِ امامي و اسلام سني نيز مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت.