شناسايي و ارزيابي ميراث زمين‌شناسي پيرامون سايت ميراث جهاني تخت سليمان به منظور تأسيس ژئوپارك پيشنهادي تخت سليمان در آذربايجان غربي

Evaluation of geoheritage for development of geotourism in Takab area, Northwest of Iran

به كارگيري معيارهاي ارزيابي تنوع زمين‌شناختي و معرفي ميراث زمين‌شناختي كشورها براي حفاظت از آن ميراث ارزشمند و بهره‎برداري پايدار از آنها در قرن بيست و يكم مورد توجه زمين‌شناسان كشورهاي پيشرفته قرار گرفته است. حفاظت و بهره‌برداري از ميراث زمين‌شناختي يا ميراث معدنكاري در قالب معرفي محدوده‌اي ملي يا جهاني به نام ژئوپارك (زمين‎گردشگاه) انجام مي‌شود. يك ژئوپارك محدوده‌اي تحت حفاظت است كه افزون بر غناي ژئوسايت‌ها، شامل مكان‌هاي داراي آثار تاريخي، فرهنگي و تنوع طبيعت زنده (اكوسايت‌ها) باشد و با مديريت كارآمد و آموزش مناسب افراد محلي با جذب گردشگر با محوريت آموزش تنوع- تفريحي مفاهيم زمين‎شناسي و محيط زيست به عموم مردم بتواند با تفسير مؤثر همه جاذبه‌ها به پر كردن اوقات فراغت گردشگران بپردازد. به‌طوري كه اين اقدامات بتواند سبب بهبود وضعيت اقتصادي و اجتماعي ساكنان محلي و ملي شود. محدوده مطالعاتي پيرامون سايت ميراث جهاني تخت سليمان و شمال باختر كشور است كه از نظر تنوع زمين‏شناختي، تنوع زيستي و تنوع تاريخي- فرهنگي بسيار غني ولي متأسفانه از نظر اقتصادي فقير است. بنابراين تأسيس يك ژئوپارك در اين منطقه مي‌تواند سبب اشتغال‎زايي و مهاجرت نكردن روستاييان به شهرها و پويايي اقتصادي كشور شود. در اين پژوهش از دو روش مدل ارزيابي ميرات زمين‌شناختي، كه هر كدام چند معيار و زيرمعيار را در بر مي‌گيرد استفاده شده است و بر پايه امتيازهاي به دست آمده براي هر مكان ميراث زمين‌شناختي و به كارگيري روش‌هاي درون‌يابي در محيط GIS محدوده ژئوپارك و بهترين مسيرزمين‌گردشگري محدوده استخراج شده است.

In 21st century, geologists of the developed countries paid special attention to the usage of criteria for evaluation of geodiversity and introduction of the country’s geoheritage to conserve this valuable heritage and its usage in sustainable way. Conservation and utilization of geoheritage or mining heritage is carried out in the framework of introducing a national or global region as geopark. Geopark is an under protection area that in addition to the geosite richness contains historical, cultural, and natural (ecosites) places. Making use of efficient management and proper training of local people and emphasizing on recreational teaching of geological and environmental concepts, it can attract tourists to fill their time through interpretation of all attractions in a way that this measurements cause improvement in economic-social situation of the local people as well as all people in the country. The study area is located around the world heritage site, namely Takht-e-Soleiman in the northwest of Iran that is rich from geodiversity, biodiversity and historical-cultural diversity points of view. However, the study area is economically poor. Accordingly, establishment of a geopark in the region can increase job creation, prevent immigration of villagers to the cities and flourish economic life of the region. In this study, two methods used for evaluation of criteria each of them includes some parameters and sub-parameters. Based on calculated scores for each site and making use of interpolation methods in GIS environment, the geopark territory and the best geotrail were selected.