بررسي نقش رودخانه‌هاي مرزي در روابط ايران و عراق (مورد مطالعه: اروند رود)

عنصر آب در قالب آب‌هاي مرزي و يا رودخانه هاي مرزي، بيشترين درگيري‌هاي امنيتي را به وجود آورده است. مي توان انتظار داشت كه در قرن 21، آب عامل اصلي تنش و بحران در خاورميانه باشد و به تدريج به عنوان متغيري تأثيرگذار، سياست‌هاي كشورهاي منطقه را تحت تأثير قرار دهد. ايران از نظر اقليمي جزء مناطق نيمه خشك خاورميانه است و باوجود اين، سالانه حدود ده ميليارد مترمكعب آب از اين كشور خارج مي شود كه قسمت اعظم آن به عراق مي ريزد. در كل منشأ 12 درصد از حجم آب‌هاي سطحي كشور عراق از ايران است كه 10 درصد از كل حجم آب‌هاي سطحي كشور ايران را شامل مي شود. اروندرود براي عراق داراي اهميت حياتي است؛ به‌خصوص كه منابع نفتي مهم جنوب اين كشور در اطراف آن قرار دارند. با درك اهميت راهبردي و اكونوميكي اروندرود مي توان دريافت كه چرا عراق براي تسلط بر اين آبراه، سياست تهاجمي در پيش گرفته است. اروندرود از سوي ديگر تنها رود قابل كشتيراني ايران است كه در توسعه اقتصادي بندرهاي خرمشهر و آبادان نقش كليدي دارد. هدف اصلي اين مقاله كه به صورت اسنادي و با شيوه توصيفي- تحليلي تهيه شده، بررسي چالش‌ها و فرصت‌هاي هيدروپليتيكي ايران در قبال عراق است. براساس يافته هاي تحقيق مهار آب‌هاي سطحي و ورودي به عراق از سوي ايران داراي آثار مثبت و منفي متعددي است؛ اما آنچه در اين ارتباط بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه ايران بايد ضمن حفظ منافع ملي خود؛ توجه داشته باشد كه تحقق مهار آب‌هاي سطحي مرزي، كمترين آسيب را به روابطش با عراق و همچنين بحران‌هاي احتمالي در اثر تبليغات منفي مخالفان و برانگيختن احساسات مردم منطقه وارد سازد.