تقريري از واقع‌نمايي گزاره‌هاي اخلاقي بر پايه تحليل فلسفي فعل اخلاقي

بنا بر رويكرد واقع‌گروانه در اخلاق، ارزش‌هاي اخلاقي اموري مستقل از اذهان آدميان، وجودي خارجي دارند كه انسان‌ها مي‌كوشند اين ارزش‌ها را كشف نمايند. اين رويكرد در دوران معاصر گرفتار چالش‌هاي ژرفي شده، بسياري از انديشمندان حوزه اخلاق در غرب آن را كنار نهاده‌اند. اين مقاله، با تحليل فلسفي رفتارهاي ارادي انسان، تقريري از واقع‌گروي اخلاقي به‌دست مي‌دهد. طبق فلسفه اسلامي، انسان در رفتارهاي ارادي «فاعل بالقصد» مي باشد، بدين معنا كه رفتارهاي جوارحي همواره براي دست يابي به هدفي انجام مي گيرند. در اين دسته از رفتارها كه شامل افعال اخلاقي نيز مي‌شوند، هدف فعل نقشي بنيادين در رفتار دارد، زيرا مطلوب نخست فاعل، رسيدن به هدفي خاص مي‌باشد، اما از آنجا كه هدف مذكور بدون انجام فعلي مخصوص محقق نمي شود، شوق فراچنگ آوردن آن هدف (= علت غايي) سبب مطلوبيت فعل يادشده و انجام آن مي شود. نتيجه اين تحليل آن است كه چون فعل به عنوان مقدمه هدف انجام مي‌گيرد، پس ارزش گذاري هر فعل، تابع ارزش هدف مترتب بر آن است، يعني بايدها و نبايدهاي اخلاقي ناظر به رابطه فعل اخلاقي با هدف مورد نظر از آن فعل است. به‌بيان ديگر، بايدها و نبايدهاي اخلاقي بيان‌گر رابطه مقدميت يا عدم مقدميت افعال اخلاقي با هدف مورد نظر از اخلاق هستند.