مقايسه سميت علف‌كش آترزين در چهار گونه‌ي ماهي بومي استان خوزستان: بني، شيربت، عنزه و گطان

در این تحقیق سمیت حاد سم علف‌كش آترزین در چهار گونه­ی ماهی بومی استان خوزستان، شامل ماهی بنی Mesopotamichthys sharpeyi ، شیربت Tor grypus، عنزه Luciobarbus esocinus و گطان Luciobarbus xanthopterus موردبررسی قرار گرفت (پاییز 1392، آزمایشگاه بخش بهداشت و بیماری­های آبزیان دانشكده دامپزشكی، دانشگاه شهید چمران اهواز). بدین منظور از روش استاندارد OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) جهت تعیین سمیت حاد آترزین در چهار گونه ماهی استفاده گردید. هرگونه ماهی در مجاورت حداكثر هشت غلظت متوالی از سم علف‌كش آترزین در سه تكرار (مجموعاً 24 آكواریوم) و به مدت 96 ساعت قرار داده‌شده و تلفات به‌صورت روزانه ثبت گردید. داده­های به‌دست‌آمده با نرم‌افزار Probit آنالیز شد. نتایج مشخص ساخت كه آترزین برای هر چهار گونه فوق ماده­ای سمی است و سمیت آن‌هم با افزایش غلظت و هم با افزایش مدت مجاورت افزایش می­یابد ولی میزان حساسیت به این سم در بین گونه­های مختلف موردبررسی تفاوت­های معنی­داری را نشان دادند، بطوریكه سمیت حاد بر اساس LC50 96 ساعته، در مورد ماهی عنزه كمترین میزان (بالاترین غلظت) معادل 21±142 میلی‌گرم در لیتر به دست آمد كه نشان‌دهنده مقاومت نسبتاً خوب این‌گونه به سم آترزین است. درصورتی‌كه مقاومت بنی و شیربت كمتر از عنزه و ً مشابه یكدیگر به ترتیب برابر 14±60 و 11±65 ثبت گردید. بالاترین حساسیت نسبت به این سم را ماهی گطان با LC50 به میزان 3±9 میلی‌گرم در لیتر نشان داد. با توجه به نتایج فوق می­توان گفت علیرغم اینكه این چهار ماهی بومی ازنظر زیست‌شناسی و طبقه‌بندی ماهی­های بسیار مشابه می‌باشند ولی تفاوت زیادی بین حساسیت آن‌ها به سم علف‌كش آترزین وجود دارد، و عنزه بیشترین مقاومت و گطان بیشترین حساسیت را نسبت به این سم دارند. لذا با توجه به میزان بالای مصرف این سم در استان و توصیه می‌شود در بازسازی ذخایر ماهیان بومی در منابع آبی استان خوزستان، بیشتر از گونه­هایی همچون عنزه كه مقاومت كلی بیشتری به این سم دارند، استفاده گردد.