شناسايي صفات مرتبط با تحمل به خشكي در ژنوتيپ هاي جو (Hordeum vulgare L.) بومي مناطق گرم و خشك ايران

كاهش چشمگير تنوع ژنتيكي در بسياري از گونه هاي زراعي، توجه جهاني را به منشا اوليه ژن هاي جديد كه اغلب در توده هاي بومي نهفته است و مي تواند ژن هاي ارزشمندي براي تحمل به تنش هاي زنده و غير زنده و صفات مطلوب اقتصادي باشد، جلب كرده است. در تحقيق حاضر به منظور ارزيابي واكنش توده هاي بومي جو زراعي در برابر خشكي و بررسي صفات مرتبط با تحمل تنش و درك روابط بين آنها، 25 ژنوتيپ بومي اقليم هاي خشك و نيمه خشك كشور از كلكسيون جو اهلي در بانك ژن گياهي ملي ايران، به همراه سه رقم زراعي در قالب طرح بلوك كامل تصادفي در دو وضعيت آبياري نرمال و قطع آبياري (تنش خشكي) در مزرعه تحقيقاتي موسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر ارزيابي شدند. صفات ارزيابي شده شامل صفات فنولوژيك، فيزيولوژيك و آگرونوميك بود. شاخص­هاي تحمل و حساسيت به تنش نيز براي ژنوتيپ ها محاسبه شد. با توجه به ضرايب همبستگي، شاخص STI بهترين شاخص براي گزينش ژنوتيپ هاي متحمل به خشكي در گياه جو شناخته شد. براساس اين شاخص، ژنوتيپ­هاي شماره 25 (6711TN)، 26 (رقم نصرت)، 24 (2/6652TN) و 16 (6436TN)، به ترتيب پرمحصول­ترين ژنوتيپ­ها در وضعيت نرمال و تنش خشكي شناسايي شدند. رگرسيون گام به گام بين شاخص تحمل تنش و صفات تحت ارزيابي، اهميت فراوان صفات سطح ويژه برگ پرچم، تعداد سنبلچه در سنبله، سطح برگ و تعداد روز تا گلدهي را در وضعيت تنش خشكي نشان داد. تنها صفتي كه در وضعيت رطوبتي نرمال با شاخص تحمل به تنش ارتباط نزديكي داشت، صفت وزن صددانه بود.