شيوع نشانگان افسردگي و عوامل موثر بر آن در زنان باردار

Prevalence of Depression Symptoms and its Effective Factors in Pregnant Women

چكيده مقدمه: افسردگي دوران بارداري از جمله مهمترين انواع افسردگي در زنان مي باشد كه مي تواند عواقب وخيمي براي مادر و فرزندش داشته باشد. هدف: اين مطالعه با هدف تعيين شيوع نشانگان افسردگي و عوامل موثر بر آن در زنان باردار مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهر نيشابور در سال 1392 انجام شده است. روش كار: اين مطالعه مقطعي از نوع توصيفي-تحليلي مي باشد كه بر روي 280 زن باردار مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهري نيشابور در سال 1392 انجام شده است. با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي از ميان 9 مركز بهداشتي درماني شهر نيشابور 5 مركز به صورت تصادفي انتخاب شدند و حجم نمونه به صورت نسبتي و با توجه به مراجعه كنندگان هر مركز و با استفاده از شيوه تصادفي سيستماتيك انتخاب شدند. افراد منتخب پس از كسب رضايت شفاهي وارد مطالعه شدند. روش گردآوري اطلاعات در اين مطالعه پرسشنامه اي بود كه از دو بخش تشكيل شده بود كه يك بخش سوالات دموگرافيك (شامل سن زن باردار، تعداد زايمان هاي قبلي زن باردار، سن بارداري (به هفته)، شغل زن باردار، مدت زمان گذشته از ازدواج، درآمد ماهيانه خانوار، اختلاف سني زن باردار با همسر، سطح تحصيلات زن باردار، سطح تحصيلات همسر، سابقه ي سقط جنين، خواسته يا ناخواسته بودن بارداري، سابقه ي شخصي يا خانوادگي افسردگي) و بخش ديگر سوالات پرسشنامه نشانگان افسردگي Beck تشكيل بود. پرسشنامه Beck داراي 21 عبارت مي باشد كه علايم جسماني، رفتاري و شناختي افسردگي را اندازه گيري مي كند. هر سوال داراي چهار گزينه است كه بر مبناي 0 تا 3 نمره گذاري مي شود و هر آيتم درجات مختلفي از افسردگي را از خفيف تا شديد مشخص مي كند و دامنه ي كلي نمرات آن بين 0 تا 63 است كه نمره 10 و كمتر از آن بيانگر وضعيت طبيعي، نمره 16- 11 نشانگان افسردگي خفيف، 20- 17 نيازمند مشورت با روان شناس يا روانپزشك، 30- 21 نسبتاً افسرده، 31- 40 بيانگر نشانگان افسردگي شديد و بيشتر از 40 بيانگر نشانگان افسردگي بيش از حد مي باشد. از آنجايي كه بروز برخي از علايم افسردگي مانند اختلالات خواب، نوسانات وزن و كاهش انرژي در يك حاملگي طبيعي هم مي تواند وجود داشته باشد، لذا اين موضوع مي تواند در تشخيص نشانگان افسردگي خطا ايجاد كند، از اين رو گرچه مبناي ابتلا به افسردگي امتياز بالاتر از 10 در نظر گرفته شده است. امتياز بالاتر از 16 به عنوان آستانه افسردگي در زنان باردار در نظر گرفته شد. در اين مطالعه تجزيه تحليل داده ها با استفاده از شاخص ها و آزمون هاي آمار توصيفي و استنباطي انجام شده است و در حالت تك متغيره از آزمون هاي آماري مربع كاي براي مقايسه متغيرهاي كيفي، براي مقايسه متغيرهاي كمي آزمون تي و براي متغيرهاي رتبه اي آزمون من ويتني استفاده شده است و جهت بررسي رابطه متغيرها با افسردگي از مدل رگرسيون لجستيك (روش Backward) استفاده شده و سطح معناداري كمتر از 05/0 در نظر گرفته شد. نتايج: ميانگين سني زنان مورد بررسي 24/5±5/25 سال بود. در اين مطالعه 30 درصداز زنان باردار داراي درجاتي از نشانگان افسردگي بوده اند. با استفاده از مدل رگرسيون لجستيك چند متغيره مشاهده شد كه رابطه ي آماري معناداري بين سن زن باردار (001/0P < ، 35/0OR=)، درآمد ماهيانه خانوار (001/0P < ، 32/0OR=) و خواسته يا ناخواسته بودن بارداري (001/0 P < ، 66/11 OR=) با نشانگان افسردگي دوران بارداري وجود دارد. نتيجه گيري: با توجه به نتايج اين مطالعه به نظر مي رسد شيوع نشانگان افسردگي زنان باردار شهر نيشابور در سطح نسبتاً بالايي باشد. لذا با توجه به اين نتايج شايسته است كه مديران سيستم هاي بهداشتي درماني نيشابور مداخلات لازم را جهت كاهش و يا حتي پيشگيري از افسردگي در اين دوران اتخاذ نمايند.

Abstract Introduction: Depression during pregnancy is among the most important types of depression in women, which can have serious consequences for both mother and child. Objective: Therefore, this study aimed to determine the prevalence of depression and its effective factors in pregnant women attending health centers in Neyshabur in 2013. Methods: This cross-sectional descriptive and analytic study was conducted on 280 pregnant women referring to health centers in Neyshabur in 2013. Five of nine health centers were randomly selected using cluster sampling method. Sample size was determined considering ratio data and the referrals to each center using random systematic method. They were enrolled after obtaining verbal consent. In this study, data collection tool was a two-part questionnaire. First part consisted of demographic information (age, number of previous deliveries, gestational age (in weeks), pregnant womanʹs job, year(s) of marriage, family monthly income, age difference with husband, pregnant womenʹs education, spouseʹs education level, abortion history, planned or unplanned pregnancy, personal or family depression history). Second part contained Beck Depression Inventory with 21 items which measures physical, behavioral and cognitive symptoms of depression. Each question has four options that can be scored from 0 to 3 and each item specifies various degrees of depression from mild to severe. Total range of its scores ranges between 0 to 63. Scores less than 10 represent a normal status, 11- 16 mild depression, 17-20 need consultation with psychologist or a psychiatrist, 21-30 relative depression, 31-40 severe depression and more than 40 very severe depressions. Since the onset of some symptoms such as sleep disorders, weight fluctuations and energy reduction can exist in a normal pregnancy, diagnosing depression may be difficult. Although developing depression score is considered to be higher than 10, scores higher than 16 were considered as the threshold of depression in pregnant women. Descriptive and inferential statistics were used to analyze the data. For univariate analysis, chi-square was determined to compare the qualitative variables. T-test and Mann–Whitney test were used to compare the quantitative and ordinal variables, respectively. Moreover, logistic regression model (Backward) was used to examine the relationship between study variables and depression. Significance level was considered less than 0.05. Results: The mean age of the patients was 25.5 ± 5.24 years. 135 (48.2%) of the 280 women were under 25 years of age. 55 cases had (19.6%) less than high school education. 158 women (56.4%) experienced their first pregnancy. 53 cases (19.9%) were in their first trimester of pregnancy. In this study, 84 (30%) of pregnant women had some degrees of depression symptoms. 50 of them were under 25 years (59.5%) and 34 (40.5%) were over 25 years old. 46.2% of women whose family monthly income was less than or equal to 150 $, and 24.5% of women with income above this amount had symptoms of depression. Furthermore, 25.3% of women with planned pregnancy and 74.1% of those with unplanned pregnancy had symptoms of depression. Using the chi-square test, a statistically significant relationship was observed between age, pregnant womanʹs job, monthly family income, level of education, spouseʹs education level, planned or unplanned pregnancy with symptoms of depression during pregnancy (p < 0.05). Yet, other variables (number of previous deliveries, gestational age, year(s) of marriage, age difference with husband, abortion and depression history) were not significantly associated with symptoms of depression during pregnancy (p > 0.05). Finally, using multivariate logistic regression model showed a significant relationship between age of pregnant women (P < 0.001, OR =0.35), family monthly income (P < 0.00, 1, OR =0.32) and planned or unplanned pregnancy (P < 0.001, OR =11.66) with symptoms of depression during pregnancy. Conclusion: In attention to study findings, it seems that pregnant womenʹs depression level in Neyshabur is high. Therefore, it is suggested that managers of therapeutic health care centers implement appropriate interventions in order to reduce or prevent depression during pregnancy.