اثر بخشي رفتاردرماني شناختي - رفتاري و هيپنوتراپي شناختي بر اضطراب و افسردگي زنان با سندرم پيش از قاعدگي

Effectiveness of Group Cognitive Behavioral Therapy and Group Cognitive Hypnotism on Anxiety and Depression in Women with Premenstrual Syndrome

چكيده مقدمه: سندرم پيش از قاعدگي به مجموعه اي از علايم جسمي و رواني اطلاق مي گردد كه در فاز لوتيال سيكل قاعدگي روي مي دهد و با شروع قاعدگي يا چند روز اول بهبود مي يابد، از ميان اين شكايات افسردگي و اضطراب شايعتر و آزاردهنده تر مي باشند. هدف: مطالعه حاضر به منظور مقايسه اثربخشي درمان گروهي شناختي رفتاري با هيپنوتيزم شناختي گروهي بر افسردگي و اضطراب زنان مبتلا به سندرم پيش از قاعدگي انجام شده است. روش كار: اين پژوهش به صورت نيمه تجربي روي 300 نفر از زنان مراجعه كننده به پايگاه بهداشتي وابسته به يكي از مراكز بهداشتي درماني شهر رشت در نيمه دوم سال 1392، به عنوان جامعه آماري انجام شد. بر اساس جدول مورگان (پس از انجام تست Shpigel جهت برآورد امكان هيپنوتيزم شدن و پر كردن پرسشنامه سندرم پيش از قاعدگي طي دو سيكل متوالي)، 30 نفر با بيشترين نمره اضطراب و افسردگي، با نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند. تعداد نمونه با توجه به آن كه درمان هاي گروهي روانشناسي در گروه هاي 8 تا 12 نفره قابل اجرا است.، تعيين گرديد پس از تكميل رضايت نامه شركت آگاهانه در پژوهش، افراد نمونه به طور تصادفي و با قرعه كشي به سه گروه شامل دو گروه آزمايشي و يك گروه كنترل تقسيم شدند. سپس براي گروه اول آزمايشي هشت جلسه درمان گروهي شناختي رفتاري با هدف كاهش افسردگي و اضطراب طي دوره ماهيانه انجام شد. گروه دوم نيز هشت جلسه درمان گروهي هيپنوتيزم شناختي گروهي در جهت كاهش اضطراب و افسردگي دوره ماهيانه دريافت نمودند. گروه سوم بعنوان گروه كنترل در نظر گرفته شدند. معيارهاي ورود به مطالعه شامل سن باروري، تحصيلات بالاي سيكل و عدم وجود بيماريهاي رواني و معيار خروج تست Shpigel مثبت (عدم امكان بالابردن مردمك چشم) براي انجام هيپنوتيزم بود. تست Shpigel از آزمون هاي رايج در برآورد امكان هيپنوتيزم شدن افراد است. در اين آزمون كه سه درجه دارد از بالا رفتن مردمك چشم جهت تخمين استفاده مي شود. افرادي كه امكان بالا بردن مردمك چشمشان ضعيف است از امكان كمي براي هيپنوتيزم برخوردارند و برعكس در درجه ي سوم فرد قابليت بالا بردن مردمك چشم را تا حدي دارد كه فقط صلبيه نمايان باشد. براي اندازه گيري و سنجش متغيرهاي مورد مطالعه از آزمون ها و ابزارهاي زير استفاده شد: 1- پرسشنامه سنجش پيش از قاعدگي: اين پرسشنامه كه شدت علايم مربوط به سندروم پيش از قاعدگي را مورد بررسي قرار مي دهد طي دو سيكل متوالي توسط مراجعين به مركز بهداشت تكميل شد. حداقل نمره اين ابزار صفر و حداكثر آن 66 طراحي شده بود. 2- پرسشنامه (Beck Depression Inventory (BDI: پرسشنامه نشانگان افسردگي Beck. 3- پرسشنامه (Beck Anxiety Inventory (BAI كه يك پرسشنامه ي خودگزارشي است كه براي اندازه گيري شدت نشانگان اضطراب تهيه شده است. حداقل و حداكثر نمره ابزارهاي اضطراب و افسردگي صفر تا 63 بوده است. ميانگين هر 3 ابزار فوق جهت قضاوت، مورد استفاده قرار گرفته است. پس از نمره-گذاري پرسشنامه ها توسط سه گروه آزمودني در مراحل پيش آزمون و پس آزمون، در نهايت نتايج با استفاده از شاخص هاي آمار توصيفي و آزمون هاي آمار استنباطي شامل آزمون تي، تحليل كوواريانس، تحليل واريانس و آزمون تعقيبي توكي مورد تحليل قرار گرفت. نتايج: در داده هاي بدست آمده از پرسشنامه جمعيت شناختي اكثريت آزمودني ها داراي سن بالاي 20 سال، متاهل و تحصيلات ديپلم بودند. نتايج نشان داد هر دو روش درمان شناختي رفتاري و هيپنوتيزم بر كاهش نشانگان اضطراب و افسردگي در سندروم پيش از قاعدگي موثر است(05/0P < ). همچنين نتايج نشانگر آن بود كه تفاوت معناداري بين دو درمان شناختي رفتاري و هيپنوتيزم در كاهش افسردگي و اضطراب وجود ندارد. مقايسه ميانگين ها نشان داد روش درمان شناختي رفتاري با گروه كنترل در كاهش نشانگان افسردگي تفاوت معنادار داشت(005/0P=). همچنين پس از درمان در ميزان اضطراب گروه با درمان شناختي رفتاري و گروه كنترل با توجه به مقدار 001/0P= تفاوت معناداري وجود داشت. در مقايسه گروه هيپنوتيزم با گروه كنترل تفاوت معني دار هم در نشانگان افسردگي (018/0P=) و هم در اضطراب (005/0P=) ديده شد. بطور كل نتايج بيانگر آن است كه درمان هاي شناختي رفتاري و هيپنوتيزم شناختي هر دو به طور معناداري افسردگي و اضطراب را در گروه هاي مداخله كاهش داده اند. اما تفاوتي معنادار بين اين دو درمان در كاهش افسردگي و اضطراب وجود نداشت. به عبارتي ديگر هر دو درمان شناختي رفتاري و هيپنوتيزم شناختي به يك ميزان در كاهش افسردگي و اضطراب موثر بودند. نتيجه گيري: نتايج پژوهش بيانگر موثر بودن درمان هاي روانشناختي در درمان سندرم پيش از قاعدگي بوده و با توجه به عوارض كمتر اين درمان ها، توصيه به استفاده بيشتراز اين نوع درمان ها در مقايسه با درمانهاي دارويي مي گردد و با توجه به اثربخشي يكسان درمان شناختي رفتاري و هيپنوتيزم شناختي بكارگيري بيشتر درمان هيپنوتيزم به ويژه در بيماري هاي زنان توصيه مي گردد.

Abstract Introduction: Premenstrual syndrome is defined as a set of physical and psychological symptoms that occur during the luteal phase of the menstrual cycle and gets better at beginning or during the first few days of menstruation. Among these complaints, depression and anxiety are more common and aversive. Objective: The present study aimed to compare the effectiveness of group cognitive behavioral therapy and group cognitive hypnotism for anxiety and depression in women with premenstrual syndrome. Methods: This quasi-experimental study was conducted on 300 women referring to health centers affiliated to one of the health centers in Rasht in 2013. According to Morgan sampling table (after Spiegel test, to evaluate the possibility of hypnosis and completing the premenstrual syndrome questionnaire during two consecutive cycles). 30 patients with the highest score of anxiety and depression were selected using purposeful sampling. Sample size was determined considering the fact that group psychological therapies usually include 8-12 individuals. After obtaining consent from the participants, they were divided into three groups randomly (two experimental and one control). The first experimental group received eight sessions of cognitive behavioral group therapy aimed at reducing depression and anxiety during menstrual cycle. Similarly, the second group received eight sessions of group cognitive hypnosis therapy to reduce anxiety and depression in their monthly period. The third group served as a control group. Inclusion criteria were reproductive age, upper than high school education and no mental illness. Exclusion criteria were positive Spiegel test (unable to move pupils) to perform the hypnosis. Spiegel is a common test to evaluate the possibility of being hypnotized. It has three degrees and the pupilsʹ movements are used for estimation. The ones who have a poor ability to raise their pupils have a little possibility for hypnotism while the third degree shows the ability to raise pupils which manifest Sclera. The following instruments and tests were used to measure the study variables: 1. Premenstrual questionnaire: evaluates the severity of symptoms related to premenstrual syndrome which was completed during two consecutive cycles by patients who had referred to health centers. The minimum and maximum scores of this tool was designed zero to 66. 2. Beck Depression Inventory (BDI): Beckʹs questionnaire on Symptoms of Depression. 3. Beck Anxiety Inventory (BAI): is a self-report questionnaire to measure the severity of anxiety symptoms. The minimum and maximum anxiety and depression scores were between zero and 63, respectively. Mean of all of the three tools were used for judgment. After scoring all questionnaires by the three groups in pretest and posttest, the data were analyzed using descriptive and inferential statistics including t-test, ANCOVA, ANOVA and Tukey test. Results: Most of the subjects were more than 20 years old, married and high school graduate. The results showed that both cognitive behavioral therapy and hypnosis were effective on reducing anxiety and depression symptoms in premenstrual syndrome (p < 0.05). Moreover, no significant difference was observed between cognitive behavioral therapy and hypnosis in reducing anxiety and depression. Comparison of means showed a significant difference in reducing symptoms of depression between cognitive behavioral therapy and control group (P=0.005). Interestingly, after treatment a significant was seen in level of anxiety between the groups (P=0.001). Hypnosis group compared with the control group, showed a significant difference in the symptoms of depression (P=0.018) and anxiety (P=0.005). Finally, the results suggested that both cognitive behavioral treatments and cognitive hypnosis significantly reduced depression and anxiety in the intervention groups. However, no significant difference was found between these two treatments in reducing depression and anxiety. In other words, both cognitive behavioral therapy and cognitive hypnosis were effective on reducing anxiety and depression to the same extent. Conclusion: Study results showed effectiveness of psychological therapies on treatment of premenstrual syndrome. Due to less complication, these therapies are more recommended than medical treatments. Considering the similar effectiveness of cognitive behavioral group therapy and hypnotism therapy, hypnotherapy is suggested especially in womenʹs diseases.