تاثير جهت دامنه، اقليم (دما و بارندگي) و خاك بر پهناي دواير ساليانه گونه زغال اخته در جنگل هاي ارسباران (شمال غرب ايران)

گونه زغال اخته از گونه هاي بومي جنگل هاي ارسباران است كه در حاشيه جنگل و در توده هاي با تاج پوشش باز به صورت خودرو رويش داشته و داراي وسعت انتشار نسبتاً محدود است. هدف از اين تحقيق بررسي تاثير عوامل محيطي مانند جهت دامنه، اقليم (درجه حرارت، بارندگي) و برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك بر پهناي دواير رويشي گونه زغال اخته بود. به اين منظور 48 پايه زغال اخته در چهار جهت اصلي جغرافيايي (12 پايه در هر جهت) انتخاب شده و يك ديسك به ضخامت 2 سانتي متر از ارتفاع 10 سانتي متري پايه ها تهيه شد. براي بررسي وضعيت خاك در هر جهت جغرافيايي، در مجاورت پايه اي كه ديسك از آن تهيه گرديد، يك نمونه خاك از عمق صفر تا 30 سانتي متري و در كل 48 نمونه خاك برداشت گرديد. پس از اسكن كردن مقطع ديسك ها، پهناي دواير ساليانه با استفاده از نرم افزار Image-j اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه بين ميانگين پهناي دواير رويشي در جهت هاي مختلف اختلاف معني دار وجود دارد (05/0=α). به طوري كه جهت شرقي داراي بيشترين پهناي دواير ساليانه (34/1 ميلي متر) نسبت به جهات ديگر است. هم چنين در جهت هاي شمالي و شرقي بين پهناي دواير ساليانه و درجه حرارت و در جهت جنوبي بين پهناي دواير و بارندگي هم بستگي مثبت و معني دار وجود دارد. مطالعات خاك شناسي نيز نشان داد، درصد كربنات كلسيم (8/28)، ، درصد رس (45)، آمونيم(mg/kg 3/57)، نيترات (mg/kg 12) و كلسيم تبادلي (cmol/kg 9/22) در جهت شرقي به طور معني داري بيشتر از ساير جهت ها بود. بنابراين پيشنهاد مي گردد، جهت احيا توده هاي جنگلي تخريب شده منطقه ارسباران از زغال اخته به عنوان يك گونه چند منظوره در دامنه هاي شرقي استفاده شود.