مدل سازي آلودگي غيرنقطه اي با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) براي ارائه بهترين شيوه هاي مديريت (BMP) در حوضه آبخيز گرگانرود

مهم ترين آلاينده هايي كه باعث ايجاد آلودگي آب مي شوند، نيتروژن و فسفر موجود در رواناب كشاورزي هستند كه به آلودگي غيرنقطه-اي (NPS)، موسوم هستند. براي رفع اين مشكل، شيوه هاي مديريتي به كار مي روند كه به BMP ها يا بهترين شيوه هاي مديريت معروفند. يكي از روش هاي متداول پيش بيني آلودگي غيرنقطه اي مدل سازي آن است. به وسيله مدل سازي مي توان راندمان بسياري از اين شيوه ها را قبل از به كارگيري، آزمايش كرد. در مطالعه حاضر، ابتدا تغييرات كاربري اراضي در سال هاي 1984 تا 2010 بررسي شد كه نشان دهنده افزايش اراضي كشاورزي از 52/516908 به 19/630737 هكتار، جاده ها از 07/9666 به 24/11430 و توسعه شهري از 87/5237 به 59/15487 هكتار بود. با انجام مدل L-THIA (از مدل هاي آلودگي غيرنقطه اي) براي هر دو كاربري ميزان آلودگي و حجم رواناب محاسبه شد كه رشد چشم گيري را نشان مي داد. سپس، با محاسبه آلودگي هر يك از زيرحوضه ها، زيرحوضه هفت به عنوان يك منطقه بحراني شناخته شد. در انتها با استفاده از ارزيابي چند معياره (MCE) به منظور مكان يابي اراضي كشاورزي، تغيير كاربري به عنوان يك BMP مدنظر قرار گرفت و نقشه بهينه كاربري ايجاد شد. پس از تهيه نقشه كاربري جديد مدل L-THIA مجدداً انجام شد و نتيجه مدل با كاربري كنوني مقايسه شد تا اثر اين BMP بررسي شود. حجم رواناب از 5/367 به 6/308 مترمكعب در هكتار و ميزان نيتروژن موجود در رواناب از 26/3 به 58/1 ميلي گرم در ليتر و اكسيژن خواهي زيستي يا BOD آب نيز از 61/3 به 13/2 ميلي گرم در ليتر رسيد. ساير آلاينده ها از قبيل فسفر، روي كادميوم و كروم نيز كاهش شديدي را نشان دادند. در انتها، تغيير كاربري به عنوان يك BMP موثر، جهت كاهش آلودگي غيرنقطه اي تاييد شد.