تعارض استصحاب سببي و مسببي و كاربرد آن در حقوق موضوعه با رويكردي به نظر امام خميني(س)

Conflict between Istishab Sababi and Istishab Mosabebi and its application in Law with Special Reference to Imam Khomeini’s Viewpoints

تعارض استصحاب سببي و مسببي به معناي تنافي ميان موداي استصحاب سببي و مسببي است؛ كه شك در يكي، مسبب از شك در ديگري است. اين بحث اصولي از زمان متاخرين و به‌وسيله شيخ طوسي اولين بار مطرح شد و بعد از ايشان ساير اصوليون به تحليل و بررسي آن پرداختند. در اينكه استصحاب سببي بر مسببي مقدم مي‌شود هيچ شكي نيست، اما اختلاف نظر بين اصوليون در باب علت و مبناي تقدم استصحاب سببي بر مسببي است. عده‌اي از علماي اصول تقدم را از باب حكومت دانسته و معتقدند استصحاب سببي بر استصحاب مسببي حاكم است و با اجراي استصحاب سببي نوبت به اجراي استصحاب مسببي نمي‌رسد. برخي ديگر تقدم را از نوع ورود مي‌دانند و بعضي بر اين باورند كه اگر استصحاب مسببي مقدم شود دور پديد مي‌آيد، بنابراين جهت احتراز از دور بايد استصحاب سببي بر مسببي مقدم گردد. امام خميني معتقدند: اگر استصحاب از نوع عقلي يا عرفي باشد، استصحاب سببي بر مسببي مقدم نمي‌شود ولي اگر از نوع شرعي باشد، دليل اجتهادي كه استصحاب سببي موضوع ساز (بستر ساز) آن است بر استصحاب مسببي مقدم مي‌شود

The conflict between istishab sababi and istishab mosabebi means that doubt in one is caused by doubt in the other. This is a subject matter of the Principles of Jurisprudence. It was put forth for the first time by Sheikh Tusi and after him other experts of the Principles of Jurisprudence too discussed it. There is no doubt that istishab sababi is prior to mosabebi, but the controversy is about the reason and basis of this priority. Some of the jurisprudents maintain that istishab sababi governs istishab mosabebi and if istishab sababi is enforced, there is no room for istishab mosabebi. Others believe that the priority is based on launching, while others argue that if istishab mosabebi is given priority, a vicious circle will appear. Therefore, in order to avoid vicious circle istishab sababi should be given priority over istishab mosabebi. Imam Khomeini maintains that if istishab is of rational or normative kind, the istishab sababi would not have priority over istishab mosabebi, but if it is canonical (Shari), the inferential (ijtihadi) whose context is prepared by the istishab sababi, in this case istihab mosabebi is given priority