اثر تراكم بوته بر انتقال مجدد ماده خشك و عملكرد دانه دو رقم برنج بومي

به منظور بررسي اثر تراكم بوته (11/11، 16 و 25 بوته در متر مربع) بر انتقال مجدد ماده خشك و عملكرد دانه دو رقم برنج حسني و هاشمي، آزمايشي به صورت فاكتوريل با چهار تكرار در سال 1390 در موسسه تحقيقات برنج كشور- رشت اجرا شد. نتايج نشان داد كه طول دوره رويش، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه در بوته، عملكرد زيست­توده، عملكرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه و كارآيي انتقال مجدد ماده خشك داراي تفاوت معني داري بين ارقام حسني و هاشمي بودند. اثر تراكم بوته نيز بر تعداد پنجه در بوته، عملكرد زيست­توده، عملكرد دانه، تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در مترمربع معني دار بود. به غير از تعداد پنجه در بوته، ساير صفات گياهي با تراكم بوته افزايش يافتند. نتايج نشان داد كه با افزايش تراكم بوته، افزايش تعداد دانه در متر مربع منجر به افزايش عملكرد دانه در ارقام برنج شد. تراكم 25 بوته در متر مربع با 4853 كيلوگرم در هكتار، بالاترين ميانگين عملكرد دانه را داشت و ساقه اصلي 791 كيلوگرم در هكتار (3/16 درصد) از عملكرد دانه را تامين كرد. با افزايش تراكم بوته، ميزان فتوسنتز جاري تا 3380 كيلوگرم در هكتار در تراكم 25 بوته افزايش يافت و باعث افزايش عملكرد دانه شد. دو رقم حسني و هاشمي به ترتيب بيش ترين و كم ترين كارايي فتوسنتز جاري (به ترتيب 8/59 و 3/39 درصد) را داشتند. عملكرد دانه در هر دو رقم برنج با افزايش ميزان فتوسنتز جاري افزايش يافت. ميزان انتقال مجدد ماده خشك به طور متوسط با 1457 كيلوگرم در هكتار، كم تر از ميزان فتوسنتز جاري با 2627 كيلوگرم در هكتار بود. به نظر مي رسد كه براي افزايش عملكرد دانه برنج، با توجه به اثر عامل تراكم بوته و با توجه به منابع تامين مواد پرورده براي پرشدن دانه ها (انتقال مجدد و فتوسنتز جاري)، بايستي با تنظيم تراكم بوته به بهينه سازي انتقال مجدد و فتوسنتز جاري مبادرت ورزيد.