ارزيابي مقاومت نسبي توتون نسبت به ويروس Y سيب زميني با استفاده از نشانگرهاي ريزماهواره (SSR)

توتون، يكي از گياهان مهم صنعتي است كه در اقتصاد و درآمد كشورهاي توليدكننده نقش بسيار مهمي دارد. Potato Virus Y يكي از مهم­ترين بيماري هاي ويروســي خسارت زا روي توتون است و باعث كاهش كميت و كيفيــت محصول توتون مي گردد. ويــروس Y سيب­زميني (PVY) متعلق به جنس Potyvirus است كه گياهان خانواده سولاناسه مانند سيب­زميني، توتون و گوجه­فرنگي را آلوده مي­كند. موثرترين و بهترين روش براي كاهش خسارت اين ويروس، اصلاح ارقام مقاوم يا متحمل نسبت به اين ويروس است. نشانگرهاي DNA پيوسته با ژن هاي مقاومت و داراي چندشكلي زياد، مانند نشانگرهاي SSR مي توانند در تسريع برنامه هاي اصلاح ارقام مقاوم مفيد باشند. اين تحقيق به­منظور ارزيابي مقاومت نسبي توتون نسبت به بيماري ويروس Yسيب زميني با استفاده از نشانگرهاي SSR اجرا شد. جهت اجراي اين تحقيق رقم VAMمقاوم به ويروس PVY با رقم K326 حساس به اين بيماري تلاقي داده شد. تلاقي اوليه در سال 1389 انجام شد، در سال1390 بذور F1 كشت شده و بذور F2 به­دست آمده بود. بذور F2 حاصل در سال 1390 در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات و آموزش توتون تيرتاش كشت شدند. در طول دوره رشد، عمليات زراعي لازم به موقع انجام پذيرفت و ارزيابي مزرعه اي (مورفولوژيكي) از نظر علائم آلودگي به بيماري PVY از بين گياهان كشت شده در مزرعه هر دو هفته يك­بار صورت گرفت. سپس، گياهان F2 به­دست آمده با جدايه خالص­سازي شده سويه O ويروس PVY مايه­زني شدند. در ادامه كار از تعداد 10 بوته متحمل و 10 بوته حساس، براساس علايم مزرعه­اي نمونه برگ تهيه گرديد. روي اين نمونه ها براي تاييد مقاومت و حساسيت به PVY آزمون الايزا انجام شد و براساس نتايج الايزا ژنوتيپ هاي حساس و مقاوم شناسايي شدند. DNA­ي مربوط به بوته هاي والد حساس و مقاوم به بيماريPVY به­طور جداگانه به روش دلاپورتا استخراج شده و جهت تهيه نمونه­هاي بالك (توده) حساس و مقاوم، DNA­ي نمونه­هاي حساس با يكديگر و DNA­ي نمونه­هاي مقاوم با هم مخلوط شدند. در ادامه100 جفت آغازگر SSR انتخابي روي دو رقم والديني تست شد. نتايج نشان داد كه از بين 100 جفت آغازگر مورد استفاده در اين تحقيق، 28 جفت آغازگر توانستند الگوي نواربندي متفاوتي را براي هر نشانگر در بين والدين مقاوم و حساس به PVY نشان دهند. در مرحله بعد اين 28 نشانگر بر روي بالك حساس و مقاوم تست شد تا نشانگر پيوسته با ژن مقاومت شناسايي گردد. مشخص شد كه 3 نشانگر SSR (PT30002)، (PT20165)، (PT20357) داراي بيشترين چندشكلي بوده و مي­توانند به­عنوان نشانگر پيوسته به ژن مقاومت به بيماري PVY در برنامه­ هاي اصلاحي توتون مدنظر قرار گيرند.