مطالعه روابط بين صفات زراعي برنج در شرايط غرقاب و تنش خشكي

به منظور بررسي روابط بين صفات زراعي برنج در شرايط غرقاب و تنش خشكي ژنوتيپ هاي برنج (6 رقم متحمل به تنش خشكي و 1 رقم بومي) در دو آزمايش جداگانه (غرقاب و خشكي) به صورت كرت هاي خردشده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه گنبدكاووس در سال 1389 در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. فاكتور اصلي و فرعي به ترتيب تيمار كنترل علف هاي هرز در سه سطح (كنترل علف هاي هرز تا مرحله حداكثر پنجه زني، كنترل علف هاي هرز از حداكثر پنجه زني تا رسيدگي و بدون كنترل علف هاي هرز) و رقم در هفت سطح شيرودي، دم سياه، IR70358-84-1-1، IR70358-84-1-2، IR83757-B-B-12-3، WAB56-125 و KORAL بودند. ارقام از لحاظ عملكرد و اجزاي عملكرد در دو شرايط غرقاب و خشكي با يكديگر اختلاف معني داري داشتند. همچنين تفاوت عملكرد و اجزاي عملكرد هر رقم در دو محيط معني دار بود. مطالعه ي ضرايب همبستگي بين صفات در دو محيط غرقاب و خشكي نشان داد كه در هر يك از شرايط متفاوت رطوبتي همبستگي عملكرد دانه با عملكرد كاه و كلش، شاخص برداشت، تعداد دانه ي پر در خوشه و تعداد پنجه ي بارور مثبت و معني دار بود. نتايج رگرسيون مرحله اي نشان داد كه در شرايط غرقاب به ترتيب صفات وزن خشك كاه و كلش و شاخص برداشت و در شرايط خشكي به ترتيب صفاتي نظير شاخص برداشت و عملكرد كاه و كلش به عنوان ويژگي هاي مهم و تاثيرگذار بر عملكرد دانه وارد مدل نهايي رگرسيون چند متغيره شدند. ارزيابي ميزان آثار مستقيم و غيرمستقيم اجزاي عملكرد بر عملكرد دانه از روش تجزيه عليت نشان داد كه در هر يك از شرايط متفاوت رطوبتي، تعداد دانه پر به دليل اثر مستقيم مثبت و بالا و تعداد پنجه ي بارور به دليل اثر غيرمستقيم از طريق تعداد دانه پر مي تواند به عنوان مهم ترين صفات جهت افزايش عملكرد دانه موردتوجه قرار گيرد.