مقايسه سلطه فرّه مندانه و سلطه كاريزماتيك با اتكا به آرا وبر: ايضاح يك خلط مفهومي

A Comparison of Charismatic and Farrahmandaneh Authorities according to Weber

از مفاهيم «سلطه كاريزماتيك» (مشتق از كاريزما) و «سلطه فرّه مندانه» (مشتق از فره) در جامعه شناسي بهطور عام، و جامعه شناسي سياسي به طور خاص، برداشت هاي گوناگون و بعضاً متناقضي صورت گرفته است. برخي از محققان و مترجمان در آثار تاليفي يا ترجم هاي خود بر حسب عادت، اين دو مفهوم را مترادف با يكديگر به كار برده اند. اين در حالي است كه تفاوتهاي بنياديني بين اين دو مفهوم وجود دارد. در اين مقاله سعي شده است با اتكا به اقسام سه گانه سلطه در آرا وبر، حدود و ثغور اين دو مفهوم مشخص شود. براي نيل به اين هدف، وجوه اساسي سه نوع سلطه وبري و همچنين سلطه فرّه مندانه _ كه در اين مقاله در عرض اقسام سه گانه سلطه وبري طرح شده است _ با يكديگر مقايسه مي شوند تا شباهتها و تفاوتهاي موجود بين آنها مشخص گردد و در نتيجه جايگاه سلطه فرّه مندانه در منظومه فكري وبر روشن شود. در اين مقاله از روش تحليلي و مقايسه كيفي استفاده شده است. با توجه به اينكه مفهوم سلطه و صُور مختلف آن، با دستگاه هاي معرفتي متفاوتي مورد بررسي و فهم قرار مي گيرد، نيل به فهمي جامع از اين مفهوم، و بهطور مشخص مقايسه انواع سلطه وبري با مفهوم سلطه فرّه مندانه، مستلزم ورود به حوزه هاي جامعه شناختي و علوم سياسي و حتي حوزه هاي كيفيتري چون تاريخ و ادبيات است. در اين مقاله سعي شده است تا ماهيت بين رشته اي اين مفهوم مطمح نظر قرار گيرد و به همين دليل كليه حوزه هاي مذكور، در حد وسع و حدود مسيله مقاله، مرور شوند. نتايج اين جستار نشان مي دهد كه سلطه فرّه مندانه بهرغم داشتن برخي شباهت هاي ظاهري با سلطه كاريزماتيك، تفاوتهاي بنياديني با اين نوع سلطه دارد. اين تفاوتها ناشي از وجه سنتي اين سلطه است. به طوري كه مي توان ادعا كرد كه سلطه فرّه مندانه شكلي از سلطه سنتي است كه به دلايل ساختاري ابعادي از سلطه كاريزماتيك را نيز دارا است. كليدواژه ها: سلطه عقلاني قانوني، سلطه سنتي، سلطه كاريزماتيك و سلطه فرّه مندانه.

There are different and at times contradictory concepts of Charismatic and Farrahmandaneh authority. Some researchers and translators have used these concepts interchangeably. There are, however, fundamental differences between these two. Based on the three types of authority in Weber`s view, in this article I have tried to clarify the meanings and boundaries of them. To do this, basic dimensions of the three Weberian types of authority are discussed along with Farrahmandaneh authority in order to clarify the status of Farrahmandaneh authority in Weber`s intellectual system. Since the concept of authority and different forms of it are understood and interpreted in different epistemic systems, to achieve a comprehensive understanding of it and in particular, to compare the types of Weberian authority with Farrahmandaneh authority, one has to rely on sociology, political science, and even history and literature. As far as the limits and scope of this article allow, the interdisciplinary nature of this concept has been in the forefront. The results show that despite some similarities, Farrahmandaneh authority has major differences with Charismatic authority. In fact, Farrahmandaneh authority is a kind of traditional authority which due to structural factors contains some dimensions of Charismatic authority as well. Keywords: legal rational authority, charismatic authority, Farrahmandaneh authority.