بررسي تحمل شوري در يك جمعيت تلاقي برگشتي پيشرفته برنج براساس غلظـت برخي مواد معـدني در مرحله گياهچه

Study of Salinity Tolerance in an Advanced Back Cross Rice Population Based on Some Inorganic Ions at Seedling Stage

هدف از اين پژوهش، بررسي اثر تنش شوري بر جذب يون هاي سديم، پتاسيم، كلسيم و نسبت اين يون ها و وراثت پذيري آنها در مرحله گياهچه اي در يك جمعيت تلاقي برگشتي پيشرفته (BC2F6) برنج حاصل از تلاقي رقم هاشمي و لاين IR6741811032222 (IR22) بود. نتايج تجزيه واريانس حاكي از تفاوت بسيار معني دار بين ژنوتيپ ها، سطوح تنش و هم چنين برهمكنش تنش و ژنوتيپ بود كه بيانگر تنوع ژنتيكي در جمعيت، تأثير شوري بر صفات و واكنش متفاوت لاين ها در قبال شوري مي باشد. در جمعيت مورد بررسي شوري باعث كاهش جذب يون K، افزايش جذب Na و افزايش غلظت يون Ca، نسبت هاي Na/Ca و Na/K در اندام هوايي شد. ميانگين صفات جمعيت تلاقي برگشتي در تمام صفات در هر دو محيط تنش و بدون تنش شوري، حد واسط ميانگين والدين و در اغلب موارد نزديك به ميزان والد تكرار شونده (رقم هاشمي) بود كه نشان دهنده تأثير گذاري بيشتر ژن هاي رقم هاشمي در بروز صفات در اين جمعيت مي باشد. هم چنين وجود تفكيك متجاوز براي كليه صفات در جمعيت مورد مطالعه مشاهده گرديد. همبستگي ژنتيكي بين صفات در مقايسه با همبستگي فنوتيپي داراي روندي مشابه، اما با ضرايب بزرگتر بود. قوي ترين همبستگي در شرايط بدون تنش و تنش شوري به ترتيب مربوط به درصد Na با Na/K (**0/89 = rg) و درصد Ca با Na/Ca (-0/88** = rg) بود. ميزان وراثت پذيري بالاي صفات فوق در اين جمعيت، امكان انتخاب براي تحمل به شوري بر مبناي اين صفات را فراهم مي نمايد. بر مبناي اين نتايج مي توان لاين هايي از جمعيت هم چون لاين شماره 139 را به عنوان متحمل به شوري در اين مرحله رشدي نامزد نمود.

The objective of the present research was to investigate the effect of salinity stress on sodium, potassium and calcium concentrations, and Na+/K+ and Na+/Ca2+ ratios at seedling stage in an advanced back cross (BC2F6) rice population. The population was derived from crossing between Hashemi, an Iranian cultivar, and IR6741811032222 (IR22) from IRRI. The ANOVA indicated that the effects of genotypes, salinity stress and interaction between stress and genotype were significant for all the traits, which is suggestive of high level of genetic variation, salinity effect on traits and different response of the genotypes to salinity levels. The salinity stress markedly decreased the K+ concentration in the shoot. However the shoot Na+ and Ca2+ concentration and Na+/K+ and Na+/Ca2+ ratios were significantly increased in saline environment. The population characteristics mean value were found to be between of parents values and it often shifted to recurrent parent (Hashemi) value in both stress and non stress conditions. It shows that Hashemi variety genersquo s leave more influences on the expression of the traits in the population. Transgressive segregation was observed for all the studied traits in the population lines. Genetic and phenotypic correlations among the studied traits showed the same trend. The highest correlation coefficients were related to Na+ concentration and Na+/K+ (rg= 0.89**) in non stress condition. The high heritability levels of the traits provide selection possibility for salinity tolerance in the population based on these traits. According to the present findings, it is possible to candidate some lines (such as line number 139) as salt tolerant at the seedling stage.