واكاوي خطاهاي تلفظي تاجيكي‌زبانان براساس ساخت هجايي فارسي ايران و فارسي تاجيكي از منظر نظريه‌ي بهينگي

Analysis of Tajiks’ Pronunciation Errors based on Syllable Structure in Tajiki and Persian, Using Optimality Theory

پژوهش حاضر به بررسي تأثيرات ساخت هجايي زبان فارسي معيار تاجيكي بر تلفظ واژه‌هاي زبان فارسي معيار ايران و وام‌واژه‌هاي مشترك ميان اين دو زبان مي‌پردازد. چارچوب نظري اين پژوهش، نظريه‌ي بهينگي يكي از انشعاب‌هاي اخير دستور زايشي و يادگيري زبان در اين نظريه است. روش پژوهش، توصيفي‌تحليلي و ميداني بوده و داده‌هاي پژوهش از طريق عرضه‌ي واژه‌ها و وام‌واژه‌هاي رايج در زبان فارسي ايران به ده فارسي‌آموز تاجيكي در دانشگاه بين‌المللي امام خميني‌(ره) فراهم گرديده است. در اين پژوهش تلاش شده است كه خطاهاي زبان‌آموزان در تلفظ آن دسته از واژه‌هاي فارسي يا وام‌واژه‌هايي كه داراي خوشه‌هاي همخواني آغازي و پاياني هستند، مورد بررسي قرار گيرد. در اين راستا، نگارندگان، داده‌هاي گردآوري ‌شده را با توجه به تفاوت مرتبه‌بندي محدوديت‌هاي حاكم بر ساخت هجا در دو زبان فارسي معيار ايران و فارسي معيار تاجيكستان مورد تجزيه و تحليل قرار دادند. نتايج به دست آمده نشان داد كه برخي از خطاهاي فارسي‌آموزان تاجيكي كه تحت تأثير مرتبه‌بندي محدوديت‌هاي ساخت هجايي زبان فارسيِ تاجيكي است، بعد از 16 هفته اقامت در ايران، قرار گرفتن در معرض زبان فارسيِ معيار ايران، 240 ساعت كلاس آموزشي و همچنين، در صورت مهلك نبودنِ نقضِ آن ساخت در زبان تاجيكي، قابل اصلاح مي‏باشد، اما در ساخت‌هايي كه در مرتبه‌بندي زبان فارسيِ تاجيكي محدوديت‌هاي بلند‌مرتبه وجود دارد، زبان‌آموزان ساخت‌هاي زبان اول خود را حفظ كرده و از آن محدوديت‌ها تخطي نكرده‌اند. با اين حال، نبايد از نظر دور داشت كه برخي از اشتباهات زبان‌آموزان ناشي از تعميم‌هاي نادرست و ويژگي‌هاي «زبان مياني» آنها است كه در بسياري از موارد از زبان مبدأ نشأت گرفته و گاهي ناشي از تصوري است كه در مورد زبان مقصد در ذهن زبان‌آموزان شكل گرفته است.

The present research aims to study the effects of syllabic structure in standard Tajiki Persian on the pronunciation of standard Iranian Persian words and the joint loanwords in these languages. This descriptive study used optimality theory, as a recent branch of generative grammar, to analyse the errors. To that end, ten Tajikispeaking Persian learners, studying at Imam Khomeini International University, were asked to pronounce Persian words and loan words. Their pronunciation errors in Persian words, or loanwords, with initial or final consonant clusters were studied and analysed based on the differences of constraint rankings governing syllable structure in standard Persian and Tajiki. Results showed that some of the errors by Tajikispeaking learners of Persian influenced by constraint rankings of syllabic structure in Tajiki could be corrected after 16 weeks of residence in Iran, exposure to the standard Persian, 240 hours of class training, and the lack of fatal violation in Tajik however, in case of high ranking constraints in Tajiki, learners keep the structures of their mother tongue and do not  those constraints. Nevertheless, it should be noted that some of language learners’ errors are rooted in incorrect generalizations and interlanguage characteristics which can be attributed to the source language and learners’ theory about the target language.