خصوصيات روان سنجي پرسشنامه نظريه انگيزش محافظت در رابطه با مصرف دخانيات (سيگار و قليان) در نوجوانان پسر

Psychometric properties of a Protection Motivation Theory based questionnaire for tobacco use in male adolescents

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف گويه هاي و روان سنجي پرسشنامه نظريه انگيزش محافظت در رابطه با مصرف دخانيات در نوجوانان ايراني انجام شد. مواد و روش كار: گويه هاي پرسشنامه در ابتدا با استفاده از تحليل محتوي كيفي هدايت شده از دانش آموزان پسر دبيرستاني تدوين شدند. سپس ويژگي هاي روانسنجي پرسشنامه با بهره گيري از روايي صوري، روايي محتوا و روايي سازه، همساني دروني و ثبات مورد بررسي قرار گرفت. يافته ها: بر اساس نتايج حاصل از مصاحبه ها، پرسشنامه اوليه شامل 64 عبارت ارايه گرديد.پس از تعيين روايي محتوا به صورت كمّي 3 عبارت حذف گرديد. در قسمت روايي صوري به صورت كمّي نيز 6 عبارت حذف گرديد و به طور كلي پرسشنامه به 55 عبارت كاهش يافت. نتايج تحليل عاملي اكتشافي در اين پرسشنامه بيانگر وجود 9 عامل نظريه انگيزش محافظت شامل عامل هاي حساسيت درك شده، شدت درك شده، ترس، خودكارآمدي درك شده، هزينه پاسخ، كارآمدي پاسخ درك شده، پاداش درك شده بيروني، پاداش درك شده دروني و انگيزش محافظت بود. اين 9 عامل در مجموع 17/60 درصد از واريانس كل آزمون را تبيين نمودند. بحث و نتيجه گيري: نتايج تحليل عاملي تاييدي نيز عامل هاي نظريه انگيزش محافظت را تاييد نمود. مقادير آلفاي كرونباخ و شاخص همبستگي درون خوشه اي (ICC) براي سازه هاي پرسشنامه به ترتيب بين 95/0- 77/0 و 93/0- 85/0 متغير بود. پرسشنامه طراحي شده داراي روايي و پايايي مناسبي بوده و مي توان گفت اين پرسشنامه به منظور پيش بيني كننده هاي مصرف دخانيات در نوجوانان ايراني ابزاري مناسب و قابل استفاده در پژوهش هاي مشابه است.

Objective (s): The aim of the present study was to design and validate a protection motivation theory based questionnaire in relation with tobacco use among young population of Iran. Methods: The items of the questionnaire were first formulated through the use of qualitative content analysis guided by the male high school students. Then the psychometric features of the questionnaire were tested with the use of face validity, content validity, construct validity, internal consistency and stability. Results: The primary questionnaire was formed including 64 items. After content validity three items were omitted. Also 6 items were removed after face validity and overall the questionnaire was reduced to 55 items. The results of factor analysis showed the existence of nine factors for protection motivation theory including perceived vulnerability, perceived severity, fear, perceived self-efficacy, response cost, efficiency of the perceived response, perceived extrinsic reward, perceived intrinsic reward and protection motivation. These nine factors totally explained 60.17 % of the variance. The results of the confirmatory factor analysis also confirmed the factors of protection motivation theory. The values of Cronbach’s alpha for the constructs of the questionnaire varied from 0.77-0.95 to 0.85-0.93. Conclusion: The designed questionnaire had good validity and can be used for measuring the predictors of tobacco use among the youth population of Iran.