فرضيه‌اي دربارۀ حمل روايات بر تقيه از منظر شيخ طوسي

an assumption about the consideration of Taqiyyah by Shaikh Tusi

از روش‌هاي متداول فقهاي شيعه هنگام مواجهه با روايات متعارض، حمل روايات بر تقيه بوده است؛ امّا ضوابط اين حمل، در دوره‎هاي مختلف، تغييرات مهمي كرده است. از جمله مهم‌ترين دوره‎ها، دورۀ شيخ طوسي در قرن پنجم است كه براي نخستين بار انبوهي از روايات، بر تقيه حمل شدند. اين پژوهش به بررسي نسبت اين دوره‎ با دورۀ فقهاي متقدم قبل از قرن پنجم مي‌پردازد و در صدد كشف علت اصلي تفاوت ميان اين دو دوره و چرايي پيشآمد اين انفراد توسط شيخ است. آيا كثرت وجود اين حمل در آثار شيخ نسبت به قدما، صرفاً ناشي از تفاوت روشي او در تأليف كتب روايي و فقهي بوده است و يا اين‌كه علت اين امر، وجود اختلاف مبنايي ميان او و قدما بوده است؟ با بررسي آثار روايي و فقهي هر دو دوره، مشخص مي‌شود كه ميان شيخ و قدما اختلافات مبنايي جدي‌اي وجود داشته و مسئله صرفاً تفاوت روشي نبوده است.

One of most prevalent methods of Shiite jurists toward contradictory traditions has been to consider them as Taqiyya. However, the instructions of this method had serious development during different periods, which one of most important of them, has been the periods of Shaikh Tousi in the fifth century in which several traditions had considered as Taqiyya. This study examines the ratio between the period of Shaikh and the period of earlier jurists before the fifth century and tries to find the main cause of the the reason for developing such a great individually by Shaikh. Whether this multiplicity of Taqiyya in Shaikh’s work is just because of the methodical difference between them, or it’s because of a serious fundamental difference between them. By this study, it will be proved that the difference between this two period isn’t just a methodical one and it is because of a deep fundamental difference.