مشخصات چينه‌شناسي، سنگ‌نگاري و رخساره‌اي نهشته‌هاي بوكسيتي- لاتريتي تاش و آستانه در البرز شرقي: رهيافتهاي ديرينه ‌محيطي

Stratigraphic, Petrographic and Facies Characteristics of Tash and Astaneh Bauxite Deposits in Easthern Alborz: Paleoenvironmental Implications

نهشته‌‌هاي بوكسيتي ـ لاتريتي تاش و آستانه به ترتيب در 40 كيلومتري شمال شاهرود و 30 كيلومتري شمال غرب دامغان واقع شده‌اند. نهشته بوكسيتي تاش به شكل يك افق چينه‌سان در بين سنگ‌آهكهاي سازند روته و سنگ‌آهكهاي دولوميتي سازند اليكا قرار دارد،‌ در حالي كه‌ نهشته لاتريتي آستانه به صورت چينه سان بين سنگ آهكهاي دولوميتي اليكا و شيل و ماسه سنگهاي سازند شمشك واقع شده است. بافتهاي پليتومورفيك و ميكروگرانولار از فراوان ترين عناصر بافتي زمينه و اووئيدها، پيزوئيدها و پلتها از مهمترين عناصر بافتي متمايز در اين نهشته‌ها است. تجزيه و تحليلهاي بافتي، هر دو خاستگاه برجازا و نابرجازا را براي اين نهشته‌ها نشان مي‌دهد. بر اساس شواهد سنگ ‌نگاري و رخساره‌اي، نهشته‌هاي تاش و آستانه به ترتيب به پنج و سه واحد مجزا قابل تفكيك مي‌باشند. نهشته تاش به طور عمده از دياسپور، آناتاز، كائولينيت، هماتيت،‌ گوتيت و برتيرين و نهشته آستانه از كوارتز،‌ هماتيت،‌ گوتيت، كائولينيت و آناتاز تشكيل شده‌اند. يافته‌هاي چينه‌شناسي، سنگ ‌نگاري و رخساره‌اي نشانگر سه مرحله اصلي در سرگذشت تشكيل نهشته تاش و دو مرحله اصلي در تشكيل نهشته ‌آستانه است. در مرحله اول، مواد بوكسيتي،‌ لاتريتي و كانيهاي رسي بر اثر فرآيندهاي لاتريت‌زايي و بوكسيت‌زايي درجازا از سنگ منشأ تشكيل شده‌اند. در مرحله دوم، بخشي از اين مواد به حفرات كارستي انتقال يافته و با نهشت خود يك افق بوكسيتي ضخيم در منطقه تاش و عدسيهاي لاتريتي در منطقه آستانه را ايجاد نموده‌اند. سرانجام در مرحله سوم كه تنها در نهشته تاش رخ داده،‌ شست‌وشوي برجا و سيليكازدايي باعث بهبود كيفيت كانسنگ و افزايش مقدار آلومينا تا 52 درصد شده است.

Tash and Astaneh bauxite deposits are located about 40 km north of Shahroud and 30 km northwest of Damghan, respectively. The Tash deposit has been developed as a stratiform horizon along the contact zone of Ruteh limestones and Elika dolomitic limestones, whereas the Astaneh deposit located along the contact zone of Triassic dolomitic limestones and Jurassic shales and sandstones. Pelitomorphic and microgranular textures are the most abundant matrix textural elements and ooids, pisoids and pellets are the main separated textural elements in these deposits. Textural analyses indicate both allochthonous and autochtonous origins for both deposits. Based on petrographic and facies evidences the Tash and Astaneh deposits can be divided into five and three distinct units, respectively. The Tash deposit is mainly composed of diaspore, anatase, kaolinite, hematite, goethite and berthierine, whereas the quartz, hematite, goethite kaolinite and anatas are the most abundant minerals in Astaneh. Combination of stratigraphic, petrographic and facies data show that Tash and Astaneh deposits formed in three and two main stages, respectively. First, bauxite materials and clay minerals were developed as authigenic bauxitization processes of the parent rock. During the second stage, these materials were transported to karst depressions, where they accumulated as a relatively thick bauxite horizon. Finally, during the third stage which has occurred only in Tash deposit, the ore upgraded by in situ leaching and desilicification. Based on geological, mineralogical and textural evidences both deposits can be grouped as karst bauxite type.