تبيين چگونگي سبك زندگي سالمندان: رويكرد نظريه زمينه‌اي

Exploring the Nature of the Elderly People Life Style: A Grounded Theory

اهداف جامعه ما كه به سالمندی گام نهاده، از نظر مراقبت بهداشتی با مسائل گوناگونی روبه‌رو است. شواهد موجود نشان می‌دهدكه علت بسیاری از مرگ‌ومیرها نتیجه سبك زندگی ناسالم است و این مهم با افزایش سن و كهولت، نمود بیشتری پیدا می‌كند و باعث مشكلات بسیاری در دوره سالمندی می‌شود. به‌دلیل اهمیت پیشگیری از عوامل خطر و همچنین تداوم مراقبت از سالمند و با توجه به اینكه در زمینه سبك زندگی سالمندان در ایران به روش كیفی كمتر پرداخته شده است، پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم، ساختار و چگونگی و فرایند اتخاذ سبك زندگی سالمندان انجام شد. مواد و روش ها برای دستیابی به هدف این مطالعه، مطالعه‌ای كیفی با رویكرد نظریه زمینه‌ای انجام شد. در این مطالعه تبیین مفهوم، ساختار و چگونگی سبك زندگی در متن و بستر زندگی خود سالمند با استفاده از نمونه‌گیری به‌صورت مبتنی‌بر هدف در آغاز و تا رسیدن به اشباع اطلاعات، به‌صورت نمونه‌گیری نظری ادامه یافت. ابزار اصلی جمع‌آوری داده مصاحبه نیمه‌ساختار بود. مشاركت‌كنندگان این مطالعه سالمندان (كه همراه خانواده زندگی می‌كردند)، بودند. در مجموع با 23 مشاركت‌كننده مرد و زن، 29 مصاحبه عمیق انفرادی انجام و مصاحبه‌ها با روش استراوس و كوربین 1998 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها از تجزیه و تحلیل داده‌ها هشت مقوله محوری به‌دست آمد: محدودیت‌های سالمندی، رفتارهای روزمره، ساختار خانوادگی-اجتماعی نامطلوب، خودمدیریتی، نقصان سلامتی، كارآمدی ناكافی، آمادگی ناكافی و تقیّد به معنویات. مقوله رفتارهای روزمره بیانگر پدیده، مقوله خودمدیریتی بیانگر راهبردهای اتخاذشده توسط افراد و مقوله نقصان سلامتی پیامد این راهبردها بود. سه مقوله تقیّد به معنویات، كارآمدی ناكافی و آمادگی ناكافی تاثیرگذار بر خودمدیریتی بود؛ یعنی راهبرد را تحت‌تأثیر قرار داده بودند. نتیجه گیری با توجه به پیامدهای حاصل از راهبردهای اتخاذ شده و براساس تعاریف سلامتی، می‌توان چنین استدلال نمود كه سالمندان از سبك زندگی كامل برخوردار نیستند و سلامتی آنان دچار نقصان شده است. با عنایت به نتایج نظریه زمینه‌ای، اصلاح و تقویت رفتارهای سبك زندگی از ضروریات به‌شمار می‌آید.

Objectives Our community which is walking into aging, is facing with various health care problems. Existing evidence has shown that the major cause of many mortalities is the unhealthy life styles, which are worsen with aging and senility, causing many problems in old age. Due to the importance of prevention of risk factors and continual caring of the elderly, as well as few studies done in Iran on elderly life styles with qualitative method, the current study was conducted aiming at clarifying the concept, structure, and nature of choosing life styles among Iranian elderly population. Methods & Materials To achieve the objectives of this study, a qualitative research was performed according to grounded theory. We attemptted to explore the concept, structure, nature, and process of choosing life styles among the elderly population, by purposeful sampling at first and then by theoretical sampling until data saturation achieved. Unstructured interview was used for data collection. Participants of this study were elderly people (living with their families). In total, 29 in-depth individual interviews were done with 23 male and female participants. Collected data were transcript immediately and analysis was done using Strauss and Corbin approach (1998). Results The following 8 main categories were emerged from the data analysis: aging restrictions, daily living behaviors, unsuitable sociofamilial structure, self-management, health deficits, insufficient efficacy, insufficient readiness, and sprituality. Category of daily living behaviors represented phenomenon, self-management displayed measures taken by individuals and the category of health deficits was the consequence of these strategies. Conclusion According to the consequences of the strategies adopted and based on health definitions, it could be argued that older people do not have a perfect healthy life style and their health is deficient. Based on the results of grounded theory, correction and promotion of unhealthy life style behaviors are considered essential.