بررسي كيفيت زندگي سالمندان ديابتي شهر كرمان و عوامل مرتبط با آن در سال 1392

Quality of Life and Its Related Factors among Elderly with Diabetes

اهداف دیابت به‌عنوان یكی از بیماری‌های مزمن سالمندان است كه بر كیفیت زندگی آنها تأثیر می‌گذارد. ازآنجاكه كیفیت زندگی به‌عنوان یكی از شاخص‌ها و مؤلفه‌های مهم سلامت محسوب می‌شود، این پژوهش به بررسی كیفیت زندگی سالمندان دیابتی شهر كرمان پرداخته است. مواد و روش ها پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بود كه در سال 1392 روی سالمندان دیابتی شهر كرمان انجام گرفت. تعداد 120 نفر از سالمندان دیابتی به روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه دوقسمتی شامل مشخصات جمعیت‌شناختی و پرسشنامه استاندارد (SF-36) صورت گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نسخه 18 نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری تحلیل واریانس، تی و ضریب همبستگی به‌كار گرفته شد. یافته ها نتایج حاصل از تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها نشان داد میانگین سنّی افراد موردمطالعه 5/71 و نمره كل كیفیت زندگی سالمندان موردمطالعه 48/46 بود. ابعاد كیفیت زندگی سالمندان  موردمطالعه نشان داد بیشترین میانگین در میان ابعاد هشت‌گانه كیفیت زندگی در بُعد سلامت جسمی مربوط به سلامت عمومی و در بُعد سلامت روانی مربوط به عملكرد اجتماعی بود. همچنین نمره كل بُعد جسمی 89/44، نمره كل بُعد روانی 07/48 و بیشترین میانگین در ابعاد سلامت جسمی مربوط به سلامت عمومی (87/47) و در ابعاد سلامت روانی مربوط به عملكرد اجتماعی (78/49) بود. همچنین نتایج حاصل از آزمون تی و تحلیل واریانس یك‌طرفه حاكی از آن بود كه بین جنسیت، تحصیلات، عوارض بیماری دیابت، درآمد، سن بیماران دیابتی، مدت ابتلا به دیابت و شاخص توده بدنی با كیفیت زندگی سالمندان دیابتی رابطه معنی‌دار آماری وجود داشت (05/0>P). نتیجه گیری در جامعه ما، معیار هنجاری برای كیفیت زندگی افراد تعیین نشده است؛ بنابراین، می‌توان میانگین 50 با انحراف معیار 10 را به‌عنوان شاخص هنجار و قابل‌قبول برای وضعیت كیفیت زندگی سالمندان درنظرگرفت. میانگین امتیاز كلی در سالمندان دیابتی موردبررسی (48/46) پایین‌تر از شاخص موردنظر و در بررسی ابعاد هشت‌گانه كیفیت زندگی نیز در همه ابعاد، میانگین نمرات كمتر از 50 است. شیوع بیماری‌های مزمن نظیر دیابت در سنین سالمندی، می‌تواند به پایین‌تربودن میانگین ابعاد جسمی نسبت به ابعاد روانی كیفیت زندگی منجر شود كه در این مطالعه به آن اشاره شد. این موضوع كه زنان از كیفیت زندگی پایین‌تری برخوردار بوده‌اند، می‌تواند ناشی از نابراری جنسیتی در برخورداری از نظام سلامت باشد و اینكه زنان در مقابل مشكلات و بیماری‌های روحی و جسمی آسیب‌پذیری بیشتری دارند كه خود موجب كاهش كیفیت زندگی آنان می‌شود. بین تحصیلات سالمندان دیابتی و كیفیت زندگی آنها نیز تفاوت معنی‌دار آماری وجود داشت، به‌گونه‌ای‌كه هرچه سظح تحصیلات افراد بالاتر بود از كیفیت زندگی بالاتری برخوردار بودند. تأثیر تحصیلات بر كیفیت زندگی می‌تواند ناشی از افزایش سطح آگاهی افراد در زمینه اهمیت رژیم غذایی، ورزش، مصرف صحیح داروها و كنترل عوامل خطر بیماری‌های مزمن مانند دیابت باشد. همچنین تحصیلات بالاتر ممكن است از طریق ارتقای طبقه اجتماعی و بالابردن توانایی اقتصادی و خودباوری، كیفیت زندگی را افزایش دهد. افراد با تحصیلات بالاتر می‌توانند با تكیه بر دانسته‌های سلامتی خود و به‌كارگیری روش‌های خودمراقبتی، موجبات افزایش كیفیت زندگی خود را فراهم آورند. با توجه روند روبه‌رشد جمعیت سالمندان و افزایش بروز دیابت در این افراد و در راستای بهبود كیفیت زندگی این افراد، پیشنهاد می‌شود برنامه‌ریزان و مدیران به امر حمایت جسمی، روانی و اجتماعی از آنها توجه كافی نمایند.

Objectives Diabetes is a common chronic disease in the elderly that affects their quality of lives. As “quality of life” is one of the most important factors and indicators of health, this study examined the “quality of life” in the diabetic elderly people. Methods & Materials This descriptive-analytic study was conducted on diabetic elderly people living in Kerman, Iran, in 2013. A total of 120 patients were randomly selected with multistage sampling method. For data collection, the demographic and SF-36 questionnaires were used. Then, the obtained data were analyzed by SPSS version 18 by conducting t-test, correlation coefficient, and analysis of variance (ANOVA). Results The results showed that the mean age of the subjects was 71.5 years. The total “quality of life” score of diabetic patients was 46.48. The elderly showed that the highest mean among the 8 dimensions of “quality of life” in physical health dimension belonged to general health (47.87), and with regard to mental health dimension, the highest score was in social function (49.78). The total score of physical dimension was 44.89, and the total score of mental dimension was 48.07. Furthermore, the results of t-test and 1-way ANOVA indicated that there were significant correlations between “quality of life” and variables of sex, educational level, complications of diabetes, income, age, duration of diabetes, and body mass index (P≤0.05). Conclusion In our society, no normative standard has been set for the “quality of life.” However, the mean value of 50 with standard deviation of 10 can be an acceptable and standard score for the “quality of life” among the elderly. The mean score of “quality of life” among diabetic elderly people in this study was 46.48 which was lower than our standard. Also, in studying the 8 dimensions of “quality of life,” the mean score of all dimensions was lower than 50. Prevalence of chronic diseases like diabetes among the older people could end in lowering the mean score of physical dimensions as compared to mental dimensions of “quality of life.” Something that was mentioned in the present study, too.The lower quality of life among women could be due to gender inequality in using health system. As a result, the women are more vulnerable to problems as well as mental and physical diseases which decreases their quality of lives. There was a significant relationship between the educational level of diabetic older people and their quality of lives. Those with higher educational level enjoyed a better quality of life. The effect of higher education on the “quality of life” could be due to the people’sawareness of the importance of diet, exercise, proper medication, and control of risk factors of chronic diseases like diabetes. Furthermore,he higher education could increase quality of life through promotion of social class, increasing income, and self-esteem. Also, the people with higher education, armed with their health knowledge and using self-care methods provide the grounds for increasing their quality of lives.As regards the increasing rate of diabetic patients in ageing population and considering that chronic diseases affect and lower physical and mental aspects of “quality of life” in older people, and in line with improving the “quality of life” in these people, we suggest that policymakers and authorities pay proper attention to physical, mental, and social support of this group.