تحليل تجربي توهم مالي در ايران (با تاكيد بر نقش ماليات هاي غير مستقيم)

(with the Emphasis on the Role of Indirect Taxes) The Empirical Analysis of Fiscal Illusion in Iran

توهَم مالي يكي از عواملي است كه بر وضعيَت بودجه دولت اثر دارد. در اين مقاله، ابتدا با استفاده از مدل هاي خودرگرسيون آستانه‌اي (TAR) و خودرگرسيون آستانه‌اي گشتاور (MTAR)، نحوه واكنش مخارج دولت نسبت به وضعيت بودجه آن مورد بررسي قرار مي گيرد. سپس با تصريح و تخمين يك مدل تصحيح خطاي استاندارد و با استفاده از آمارهاي مخارج و ماليات ها به تفكيك ماليات هاي مستقيم و غير مستقيم به صورت فصلي طي سال هاي (1392-1380)، فرضيه وجود توهَم مالي در اقتصاد ايران مورد آزمون و تحليل تجربي قرار مي گيرد. نتايج حاصل از تخمين مدل نشان مي دهند: اولاً) رابطه علَي منفي از طرف درآمد ماليات هاي غير مستقيم به طرف مخارج دولت تا سه وقفه فصلي وجود دارد كه اين يافته پديده توهَم مالي را در بخش ماليات هاي غير مستقيم در اقتصاد ايران تاييد مي كند. ثانياً) توهَم مالي تنها در حالت كاهش ماليات هاي غير مستقيم در ايران برقرار است و رابطه عليَت گرانجري به هنگام تغييرات مثبت ماليات هاي غير مستقيم وجود ندارد. با توجه به آن كه ماليات هاي غير مستقيم در مقايسه با ماليات هاي مستقيم كم تر قابل مشاهده اند، با كاهش ماليات هاي غير‌ مستقيم به علَت وجود توهَم مالي و درك نادرست افراد از قيمت كالا و خدمات عمومي، تقاضا براي اين كالاها و خدمات افزايش مي‌يابد. بنابراين كاهش ماليات نمي‌تواند به عنوان يك ابزار كارا، به منظور كاهش كسري بودجه مورد توجه قرار گيرد.

Fiscal illusion influences situation of government budget. In this paper first, has been studied possible of asymmetry in government budget using Threshold Autoregressive (TAR) and Momentum Threshold Autoregressive (MTAR) models. Then is examined hypothesis of fiscal illusion in Iranian economy. In this regard, has been specified an Error Correction Model (ECM) via the indirect tax revenues seasonal data from during (1380- 1392 ) that the results from estimation of model show i) there is a negative casual relate on the indirect taxes to government expenditures with three lags. This finding emphasizes the existence of fiscal illusion in Iranian economy ii) is confirmed the asymmetry effect of indirect taxes on government expenditures as there is fiscal illusion in situation of reducing indirect tax iii) since indirect taxes compared to direct taxes are less observable, reducing indirect tax due to fiscal illusion and misperception of people the public services and goods price lead to increasing demand for goods and services of public. Therefore, reduction of tax cannot apply as efficient tools in order to decline of budget deficit.