قانونگذاري خوب در رويه قضايي: نگاهي به آراي ديوان عالي آمريكا، شوراي قانون اساسي فرانسه و دادگاه‌هاي اروپايي

Good Legislation in Judicial Precedent: an Analysis on Decisions by Supreme Court of the United States, French Constitutional Council and European Courts

مسيله «قانونگذاري خوب» و تعيين ويژگي‌هاي شكلي و ماهوي قوانين، قريب 30 سال است مورد توجه نظام‌هاي حقوقي مختلف بوده و هست. توجه به اين امر ابتدا به‌صورت پراكنده در آثار و نوشته ‌انديشمندان حقوقي ذكر شده و پس از اينكه دادگاه‌ها و مخصوصاً ناظران قانون اساسي به اين امر توجه نشان داده و سعي در تعريف و تحديد حدود ويژگي‌هاي قوانين حقوقي كردند، به شكل نظام‌مند مورد توجه قرار گرفته و نظريه‌هاي گوناگوني در‌خصوص آن بيان شده است. در اين مقاله و در مقدمه آن نگاهي گذرا خواهيم داشت بر «كيفيت قانون» و مبناي حقوقي آن، سپس در دو نظام حقوق نوشته و كامن‌لا، نقش دادگاه‌ها را در نظارت بر ويژگي‌ها و كيفيت قواعد حقوقي بررسي مي‌كنيم تا از ميان شرح وظايفي كه دادگاه‌ها براي خود در نظارت بر قانونگذاري خوب قايل شده‌اند، جايگاه حقوقي مناسب براي نظارت بر كيفيت قانون را تعيين و پيشنهاد كنيم. هرچند ايران در مقايسه با ساير نظام‌هاي حقوقي با فاصله زماني نسبتاً زيادي مسيله «كيفيت در قانونگذاري» را به شكل منسجم مورد توجه قرار داده است، اما خوشبختانه در سال‌هاي اخير توجه دولت به اين مسيله و طرح پيش‌نويس‌هايي در‌خصوص سياست‌هاي قانونگذاري در دولت، اميدبخش است. ازاين‌رو نتايج حاصل از اين مقاله مي‌تواند به‌عنوان بخشي از سوالات مطرح در‌خصوص نقش و وظايف دادگاه‌ها در مسيله «كيفيت قانون» در ايران مورد توجه و استفاده قرار گيرد.

Since three last decades,various legal systems has paid attention to Good Legislation and actsʹ formal and sustansive characteristics. This fact has been presented at first by legal scholarsand then by courts and constitutions. Having examined briefly the “Quality of Law” and its legal basis, this paper seeks to consider the role of courts in supervising the characteristics and quality of law in Romanio-Germanic law as well as common law systems in order to determine and propose the courtsʹ appropriate legal status for supervising good legislation according to the duties deemed to carry out. Although Iran has paid a coherent attention to the issue of “quality of legal legislation” during a time relatively later than other legal systems have do, the government’s recent attention to “quality of legal legislation” and the proposition of the drafted Bills of law regarding legislative policies in the cabinet appear to be promising. Thus, this paperʹs findings can remove some problems regarding the Iranian courtsʹ role and duties related to the issue of “quality of legal legislation”.