بررسي جامعه‏ شناختي عوامل موثر بر تغييردين از اسلام به مسيحيت

Sociological study of factors impact religious conversion from Islam to Christianity

پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل موثر بر تغييردين از اسلام به مسيحيت شكل گرفت و به اين پرسش‌ها مي‌پردازد كه چرا تغييردين از اسلام به مسيحيت در ايران رخ مي‌دهد و فرايند تغييردين چگونه اتفاق مي‌افتد. پژوهش به روش كيفي و با استفاده از تكنيك‌هاي مصاحبه عميق و مشاهده، تغييردين را در 21 نمونه بررسي مي‌كند. گرچه استراتژي نمونه‌گيري بر معيار سهولت دسترسي و دسترسي به نمونه‌ها به روش گلوله برفي بوده است، اما تلاش شده تا نمونه‌ها از تنوع كافي برخوردار باشند. چهارچوب مفهومي يا مفاهيم حساس‌ساز پژوهش، چون «زمينه»، «بحران»، «جستجو» و «مواجهه» همگي از نظريه لوئيس رمبو (1993) گرفته‌شده‌اند كه حاصل تلفيق، اصلاح و تكميل نظريه‌هاي تغييرديني پيش از خود است. يافته‌‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه وضعيت بحراني، موتور آغاز فرايند تغييردين به شمار رفته و گروندگان را به جستجوي پاسخي براي خروج از وضعيت بحران‌زا سوق مي‌دهد. «دين اجتماعي» يا درآميختگي دين با زمينه اجتماعي زندگي گروندگان و سرايت تنش با محيط به دين، سبب مي‌شود كه دين اسلام نتواند در چنين مواقعي پاسخ‌گو و حمايت‌گر  نيازهاي گروندگان باشد. علاوه­براين، تفاوت‌هاي ساختاري و محتوايي مسيحيت و اسلام به‌زعم گروندگان و پيوند اين تفاوت‌ها با خلاءها و بحران‌هاي زندگي آنان و «اگزوتيسم» يا جذابيت امر متفاوتِ مسيحي، از ديگر دلايل تغييردين محسوب مي‌شود. در نهايت با گروش به مسيحيت، موقعيت «حذف ادغامي» اين افراد تشديد شده و هويتي متمايز به‌عنوان «ديگري مضاعف» مي‌يابند.

This research has been conducted with aim of understanding effective factors in religion conversion from Islam to Christianity and is in pursuit of why and how this process happens. The research method is qualitative and applied techniques are deep interview and observation. The sample is composed of 21 cases. Although, based on availability and facility, sampling strategy is snowball method, but it is attempted they have the biggest possible variance. The Conceptual framework or sensitive concepts of research, like: context, crisis, quest and interface, are derived from Rambo’s theory which combined and reformed many prior theories. Research findings show that the critical condition ignites the process of religious conversion and promotes the converts to find a solution for exiting from critical condition. So, “social religion” or integration of religion with social context of converts’ life and contagion of their tension with circumstance into religion in itself, results in disability of Islam in supporting and answering to some needs of people. In addition, substantial and structural differences between Islam and Christianity (in converts’ perceptions) and the connection of them with gaps, problems or crises of their life and “exotism” or attractiveness of the different Christianity are from the other reasons for conversion. Consequently, by their conversion into the Christianity, their “integrative omission” status gets intensified and they find a “multiplied otherness”.