تحليل گفتمان عدالت جنسيتي در لوايح و برنامه‌هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران

Discourse Analysis of Gender justice on Economic Social and Cultural development Plans in Islamic Republic of Iran

مقوله‌هاي «زن» و «عدالت جنسيتي» بسته به اينكه در چه حوزه گفتماني قرار گرفته باشند، معاني و هويت‌هاي متفاوتي به‌خود مي گيرند كه هريك به نوع خاصي از گفتمان بستگي دارند كه به آن معنا و هستي بخشيده است. مقاله ‌حاضر، درصدد پاسخگويي به اين پرسش است كه دولت‌هاي بعد از انقلاب اساساً چه رويكردي به مقوله «عدالت‌ جنسيتي» داشته‌اند؟ اين مطالعه، به بررسي عدالت جنسيتي در دولت‌هاي بعد از انقلاب پرداخته است كه علي‌رغم اينكه هريك داراي گفتماني مربوط به خود بوده‌ اند، اما همچنان ذيل گفتمان جامع انقلاب اسلامي فعاليت نموده‌اند. از اين طريق سعي شده است تا به بازشناسي دگرگوني رويكردهاي مختلف گفتماني در خصوص مقوله­هاي «زن» و «عدالت جنسيتي» پرداخته شود. نگاه گفتماني به مفاهيم، به‌خصوص كاربست شيوه تحليل گفتمان «لاكلاو و موفه» كه بر مبناي آن، عناصر در درون گفتمان از طريق عمل مفصل‌بندي حول دال مركزي معنا مي‌يابند، نگاهي است كه مي‌تواند اين نسبت معنايي حول مفاهيم زن و عدالت جنسيتي را نشان دهد. يافته‌هاي حاصل كه مربوط به تحليل گفتمان متون لوايح پنج برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران بوده و مبين رويكرد دولت‌هاي سازندگي، اصلاحات و عدالت‌محور به مقوله عدالت جنسيتي هستند، حاكي از آن­اند كه دال شناور «عدالت اجتماعي»، ذيل گفتمان كلان انقلاب اسلامي، در قالب نشانه مركزي «عدالت جنسيتي» مسدود و در مفصل‌بندي اين گفتمان، حول نشانه مركزي مذكور، نظام معنايي‌اي متشكل از دال‌هاي اصلي «توانمندي زنان»، «اشتغال زنان»، «حجاب و عفاف زنان» و «امنيت زنان» شكل گرفته است.

Woman” and “Gender justice” categories, depending on the related discourse field, have been taken different meanings and identities. Each given discourse gives its desirable meaning to these categories. This paper tries to answer this question; “what kind of approach do the postrevolutionary states basically have towards gender justice issue?” In postrevolutionary era, we can talk about different gender justice discourses but all of them can be interpreted under comprehensive discourse of Islamic revolution. With regard to this matter, the paper scrutinizes the changes in different discourse approaches regarding “woman” and “gender justice” categories. The discourse perspective into concepts, for example discourse analysis method of “LacLou and Chantal mouffe” in which different components gain meaning just in articulation around central sign, is an approach which can clarify the relations of “Woman” and “Gender Justice” inside different discourse orders. Findings of discourse analysis on five economic, social and cultural development plans of the Islamic republic of Iran represent the approaches of reconstructing, reformist and conservative equitable state to the category of gender justice. It shows that the floating sign, i.e. “Social justice” with regard to macro discourse of Islamic revolution, in the framework of central sign that is “gender justice” is closed and in articulation of this discourse through above mentioned central sign, meaning system is consisted of main concepts as “women capability”, “women employment” , “Hijab and chastity” and “women security” .