بررسي فرسايش‌پذيري خاك با استفاده از روش زمين‌آمار (مطالعه‌ي موردي: استان كهگيلويه و بويراحمد)

Study of soil erodibility using geostatistics way (Case Study: Province of Kohgiluyeh Boyer Ahmad)

فرسايش خاك و مشكلات ناشي از آن به عنوان يكي از موضوعات اساسي در زمينه هاي زيست محيطي، منابع طبيعي و كشاورزي مطرح است و امروزه شناخت اين موضوع و مسائل مربوط به آن، بايد بيش از پيش بايد مورد توجه قرار بگيرد. در اين راستا، استفاده از روش هاي جديد به جاي روش هاي سنتي در جهت شناخت صحيح تر و اعمال برنامه ريزي هاي مناسب تر ضروري است. هدف از اين پژوهش، بررسي فرسايش پذيري استان كهگيلويه و بويراحمد با استفاده از عامل فرسايش پذيري خاك (K)، در ارتباط با برخي از خصوصيات مؤثر در فرسايش پذيري با استفاده از روش هاي زمين آمار است. در اين مطالعه، 42 نمونۀ خاك با پراكنش مكاني مناسب براي تعيين مقادير شن ريز، رس، سيلت و مواد آلي ، در عمق 0 تا 30 سانتي متري خاك برداشت شد و مورد مطالعه قرار گرفت و در نهايت، عامل فرسايش پذيري خاك به دست آمد. با توجه به نتايج به دست آمده از بررسي توزيع مكاني پارامتر هاي شن ريز، رس ، و مواد آلي، واريوگرام با مدل نمايي و براي پارامتر سيلت، واريوگرام با مدل گوسي و براي عامل فرسايش پذيري خاك نيز، واريوگرام با مدل خطي، مناسب ترين واريوگرام ها بودند. نتايج حاصل از مقايسۀ روش هاي زمين آمار و روش هاي معين نشان داد كه براي ترسيم نقشه هاي شن ريز، رس و عامل فرسايش پذيري، روش كريجينگ معمولي و براي تعيين نقشۀ مواد آلي و سيلت نيز، روش كريجينگ ساده با داشتن كمترين مقدار خطاي RMSE، مناسب ترين روش ها هستند. با توجه به نقشۀ به دست آمده از ضريب فرسايش پذيري خاك (K)، كمترين مقدار فرسايش پذيري به ميزان 0/86 در قسمت شمال شرقي تا 0/53 در قسمت جنوب غربي محدودۀ مطالعاتي است. همچنين نتايج همبستگي بين خصوصيات مؤثر در فرسايش پذيري در تطابق با عامل فرسايش پذيري خاك (K) نشان داد كه بين مواد آلي و رس با عامل فرسايش پذيري به ترتيب با مقادير 0/01 R2=-/064 P< و P