بررسي پويايي و روند تغييرات پوشش گياهي در اكوسيستم‎هاي بياباني (مطالعه موردي: منطقه جاجرم، خراسان شمالي)

Investigate dynamic and trend changes of vegetation on desert ecosystems (case study:Jajarm region, North Khorasan)

اكوسيستم هاي مرتعي در مناطق خشك و نيمه خشك بشدت تحت تأثير عوامل اقليمي و نوع مديريت بهره برداري از آنها قرار دارند. پويايي پوشش گياهي مرتع در برگيرنده كليه فرآيندهاي تغيير در اكوسيستم مرتعي است. اين تغييرات معمولاً در تركيب و ساختار پوشش گياهي در طول زمان رخ مي دهد. از آنجا كه شناخت پويايي مرتع مي تواند به انتخاب روش هاي مديريتي متناسب و صحيح آن كمك نمايد، روند تغييرات پوشش گياهي در اكوسيستم بياباني منطقه جاجرم به روشي جديد متكي برعوامل اقليمي و پايش رطوبت خاك در يك بازه زماني 4 ساله (9188) مورد بررسي قرار گرفت. در اين تحقيق با استقرار تعداد سه ترانسكت ثابت و پلات گذاري به روش تصادفي سيستماتيك به تعداد ده عدد در هر ترانسكت، عمليات پايش و اندازه گيري پوشش گياهي و رطوبت خاك در سطح 120 پلات در كل دوره بررسي دنبال شد. نتايج نشان داد كه در سايت مورد مطالعه گونه هاي بوته اي با قابليت زادآوري بالا نظير Artemisia sieberi و Salsola orientalis به همراه گونه هاي يكساله كم زي روند تغييرات پوشش گياهي راتعيين مي نمايند و اين در حالي است كه تغييرات كربن آلي خاك روندي كند و بطئي داشته و متقابلاً رطوبت خاك متناسب با تغييرات بارندگي، فاكتوري تغييرپذير نشان داده است و پوشش خاك با توجه به ثبات نسبي پوشش سنگ و سنگريزه و لاشبرگ، تابع تغييرات پوشش تاجي كل بوده است. بنابراين لازمه مديريت علمي مراتع مناطق خشك و بياباني، پايش مداوم پوشش گياهي متناسب با تغييرات رطوبت خاك، مقدار و پراكندگي بارش، خصوصيات فيزيولوژيك گونه هاي غالب و مديريت بهره برداري حاكم با ملحوظ داشتن زمان اندازه گيري متغيرهاي گياهي و خاك است.

Rangeland ecosystems in arid and semiarid regions strongly were influenced by climatic factors and their kind of exploitation of management. These changes usually occur in combination and structure of vegetation over time. Because understanding the dynamics of pasture can choose the appropriate management practices and proper help, The changes of vegetation in desert ecosystem of Jajarm area, based on new method relies Factors of climate and soil moisture monitoring over a period of 4 years (20092012) were studied. In this study, with the establishment of three permanent transets and plotting to systematicrandomic method for ten plot per transect, vegetation and soil moisture monitoring and measurement operations at the 120 plots in the review period was followed. The results showed that the study area, plant species with high regeneration ability such as Artemisia sieberi and Salsola orientalis with ephemerals (annual species) of vegetation determine the trend of change and the changes of soil organic carbon is slow and gradual, the soil moisture reciprocally proportional to rainfall changes, has shown that the variability factor. Given the relative stability stone and gravel soil cover and litter, total vegatation cover is subject to change. So, necessary for the scientific management of rangelands in arid and desert regions is continuous monitoring of vegetationin accordance with the soil moisture changes, the amount and distribution of rainfall, physiological characteristics of the dominant species and management by focusing on the mesurement of variables that govern the operation of plant and soil.