واكنش دو گونۀ بوته‌اي Artemisia sieberi و Eurotia ceratoides به شدت‌هاي مختلف برداشت در مراتع استپي ندوشن استان يزد

Response of Two Shrub Species, Artemisia sieberi and Eurotia ceratoides, to Different Harvesting Intensities in the Steppe Rangelands of Nodoushan, Yazd Province

آگاهي از حد مجاز بهره برداري از گونه هاي اصلي مراتع كشور در مديريت بهينۀ مراتع كشور بسيار حائز اهميت است. علي رغم اهميت اين موضوع اطلاعات چنداني در اين زمينه در دسترس نيست. هدف از اجراي اين تحقيق، مطالعۀ واكنش گونه هاي مهم مراتع استپي استان يزد به شدت هاي مختلف برداشت و درنهايت، تعيين حد بهره برداري مجاز آن هاست. در اين پژوهش، حد بهره برداري مجاز گونه هاي Artemisia sieberi و Eurotia ceratoide كه از گونه هاي كليدي و مهم مراتع استپي هستند، مورد مطالعه قرار گرفته است. تحقيق در منطقۀ ندوشن استان يزد كه معرف قطب دامداري استان شناخته مي شود و درون قرق موجود در عرصه، پايه ريزي شد. شدت هاي برداشت 0 (شاهد)، 25، 50، 75درصد به عنوان تيمارهاي تحقيق بر روي هريك از گونه هاي مورد بررسي، در مدت چهار سال اعمال شد. نتايج نشان داد كه در سال هاي تحقيق، توليد گونه هاي تحت بررسي تغييرات محسوسي داشته است. تيمار برداشت بر گونۀ Eurotia ceratoides، تأثير معني داري گذاشته است، به طوري كه تفاوت توليد بين دو تيمار شاهد و 25درصد برداشت با تيمارهاي 50 و 75درصد برداشت، آشكار شده و برداشت هاي متوالي و شديد بر توليد گونه، اثر منفي گذاشته است. براين اساس حد بهره برداري مجاز اين گونه 25 درصد تعيين مي شود. برداشت بر گونۀ Artemisia sieberi تأثير محسوسي نگذاشته است. اين مطلب بيان گر آن است كه گونه درمنه حداقل در كوتاه مدت به فشار چرا و برداشت شديد مقاوم است. اين ويژگي شايد يكي از مهم ترين دلايل حضور بي رقيب اين گونه در پهنۀ وسيعي از مناطق بياباني، خشك، نيمه خشك و حتي نيمه مرطوب كشور باشد.

Determining the allowable use of key species in rangelands of Iran is necessary to range management. Despite of the importance of the subject, little information is available in this regard. The aim of this study was to investigate the response of plants to harvest intensities in order to determine the allowable use of the key species of steppe rangelands. Two key species, Artemisia sieberi and Eurotia ceratoides, were studied in Nodushan rangelands of Yazd province in this research. Study was performed in an enclosure area of rangeland in Nadoushan which is known an important pole ranch of Yazd province. Four different harvesting intensities, 0, 25, 50, 75%, were implemented for 4 years in this study. The results showed the tangible effect of year on the production of the studied species.In case of E. ceratoides, different harvest intensities had significant effect on the production where the removal treatments of 0 and 25% were obviously different from those of 50 and 75%. Then the allowable use for the E. ceratoides was established 25%. No significant effect of harvesting on A. sieberi was determined in this study suggesting the A. sieberi species is resistant to pressure of grazing and intense harvesting, at least in short term. This characteristic may be a major reason for the undisputed presence of this species in desert, arid and semiarid areas of the country.